צי זענען טאַקע די ייִדן אַ נאַציע?

Are the Jews Really a Nation?

עמוס עוז מיט זײַן טאָכטער פֿאַניע עוז-זאַלצבערגער
Getty Images
עמוס עוז מיט זײַן טאָכטער פֿאַניע עוז-זאַלצבערגער

פֿון עדי מהלאל

Published July 25, 2014, issue of August 15, 2014.

(די 2 טע זײַט פֿון 2)

קודם-כּל, קען מען שוין אויספֿירן, אַז מע האָט דאָ צו טאָן מיט אַ רעאַקציאָנערער אונטערנעמונג, וואָס וויל אויסשעפּן אַ ייִדישע אייגנאַרטיקייט, וועלכע ציט זיך כּלומרשט פֿון די אור-אַלטע צײַטן. אָט די אייגנאַרטיקייט, פּראָקלאַמירן זיי דאָך, באַזירט נישט אויף „ביאָלאָגיע‟, נאָר גיכער אויף „קולטור‟. וואָס זשע מיינט דאָס דאָ, לשיטתו, „קולטור‟? עס מיינט, אַ ווערבאַלן אופֿן פֿון המשכדיקייט; „אַ טעקסטועלע האָלאָוועשקע‟ אין זייערע ווערטער. איז, וואָס? אַנדערע קולטורן לייענען נישט? זיי לייענען דאָך, על-אַפּם ועל-חמתם פֿון די עוזס. אין ערטער, ווען מע לייענט ווייניקער, האָט עס קודם-כּל צו טאָן מיטן ניוואָ פֿון צוטריטלעכקייט צו די בילדונג-אינסטיטוציעס אין די דאָזיקער ערטער. ווען די פּאַלעסטינער-אַראַבער באַקומען אַ גלײַכע בילדונג, ווי די ייִדן אין ישׂראל, ווערן זיי מיט קיין טראָפּן נישט ווייניקער גוט, ווי די ייִדן אין אַלע געביטן, בתוכם צו שאַפֿן העברעיִשע ליטעראַטור (זע למשל: //yiddish.forward.com/articles/178799/a-gifted-arab-writer-of-hebrew-novels/).

זאַנדס בוך האָט געוואָלט פּראָטעזשירן די אינטיגראַציע צווישן אַלע ישׂראלדיקע בירגער אויף אַ גלײַכן אופֿן, נישט געקוקט אויף זייער אָפּשטאַם. נישט ווייניק ייִדישע ישׂראלים באַרעכטיקן דיסקרימינאַציע אין דער מדינה, פֿאַררופֿנדיק זיך אויף גאָטס צוזאָג צו אַבֿרהם, און אַז זיי אַליין זענען די אָפּשטאַמלינגען פֿונעם ביבלישן יעקבֿ. נו, אם-כּן, געהערט דאָס לאַנד אויסשליסלעך צו אונדז, צום ייִדישן פֿאָלק!

אַנטקעגן דעם לייגן די עוזס פֿאָר כּלומרשט עפּעס מער מיושבֿדיקס און וועלטלעכס, אָבער דער רעזולטאַט בלײַבט דער זעלביקער: דאָס פּראָטעזשירן סעגרעגאַציע אַנשטאָט אינטעגראַציע. דאָס באַניצן זיך מיט דער טערמינאָלאָגיע פֿון „קולטור‟ ווערט באַשטעטיקט גם־כּן די אייבערשאַפֿט פֿון די ייִדן איבער די אַנדערע גרופּעס, בבֿחינת אַתּה-בחרתּנו נוסח די עוזס. אַגבֿ, אויף דעם געביט פֿון דעפֿינירן די טבֿע פֿון דער ייִדישער קולטור באַנײַען זיי אַבסאָלוט גאָרנישט. דאָס פֿאַרבינדן צווישן די ייִדן דורך טעקסטן איז אַפֿילו שכיח, בבֿחינת דער אָנגענומענער דעה.

און וווּ איז ייִדיש? ווי מע קען דערוואַרטן פֿון צוויי העברעיִסטן, האָבן די מחברים זייער ווייניק וואָס צו זאָגן וועגן דער שפּראַך, וועלכע פֿלעגט, צום מערסטנס, דעפֿינירן די ייִדן איבער דער וועלט, ווי אַ נאַציאָנאַלע גרופּע.