כּשר צי נישט, זענען אינסעקטן אַ טייל פֿון לעבן

Kosher or Not, Insects Are a Part of Life

אַ מאכל מיט היישעריקן בעת אַ סעודה מיט עקזאָטישע כּשרע פּראָדוקטן אין ירושלים, מיט פֿיר יאָר צוריק
DONI ZIVOTOFSKY
אַ מאכל מיט היישעריקן בעת אַ סעודה מיט עקזאָטישע כּשרע פּראָדוקטן אין ירושלים, מיט פֿיר יאָר צוריק

פֿון יואל מאַטוועיעוו

Published July 27, 2014, issue of August 15, 2014.

(די 3 טע זײַט פֿון 3)

די היישעריקן זענען באַקאַנט ווי געפֿערלעכע מזיקים, וואָס טראָגן דאָס אַחריות פֿאַרן הונגער אין אַ סך ראַיאָנען פֿון דער וועלט. מיט אַ יאָר צוריק, האָבן זיי געבראַכט אַ ריזיקן היזק אין מאַדאַגאַסקאַר. בענכאַלד, אַן אינזשעניר, גלייבט אָבער, אַז מע קאָן זיי אויסנוצן ווי אַ קוואַל פֿון ביליק פֿלייש. לויט זײַן חשבון, איז אַ סך עפֿעקטיווער צו פֿאַרוואַנדלען תּבֿואה אין אַ פֿליישיקן פּראָדוקט, אויב מע גיט עס צו עסן דווקא צו די דאָזיקע קליינע באַשעפֿענישן, אין פֿאַרגלײַך מיט בהמות צי עופֿות. דערצו, זענען געוויסע מינים היישעריקן סײַ כּשר, סײַ „כאַלאַל‟, לויט דער מוסולמענישער הלכה. בענכאַלד גיט אָבער צו, אַז ער איז נישט זיכער, צי אַזאַ המצאה קאָן אויסנעמען, ווײַל ס׳רובֿ פּאַקיסטאַנער באַטראַכטן זיי נישט ווי אַ נאָרמאַלער מענטשלעכער מאכל.

מיט אַ יאָר פֿריִער, האָט הרבֿ נתן סליפֿקין, דער מחבר פֿון פּאָפּולערע ביכער וועגן ייִדישקייט, בעלי־חיים און עוואָלוציע, אויסגעדריקט דעם זעלבן געדאַנק און דערציילט, אַז ער האָט נישט איינמאָל געגעסן היישעריקן מיט גרויס הנאָה; זײַן ווײַב האָט אים אָבער פֿאַרווערט צו באַנוצן זיך פֿאַרן דאָזיקן צוועק מיט איר געשיר. דער רבֿ דערקלערט, אַז זי האָט פֿײַנט אַלע אינסעקטן, אַרײַנגערעכנט די כּשרע.

אין זײַן אַרטיקל, האָט סליפֿקין באַמערקט, אַז דער דאָזיקער מאכל האָט אַ פֿליישיקן טעם, אָבער בלײַבט פּאַרעווע על־פּי הלכה; דעריבער, קאָן מען אַרײַנלייגן אַ פּאָר היישעריקן אין אַ מילכיקן סענדוויטש און מאַכן אַזוי אַרום אַ כּשרן „טשיזבורגער‟. דער מחבר גיט צו, אַז אַ ריי אַשכּנזישע פּוסקים, אַרײַנגערעכנט חרדישע, זענען מתּיר אינעם דאָזיקן פֿאַל זיך צו פֿאַרלאָזן אויף דער צפֿון־אַפֿריקאַנער ייִדישער מסורה.

מיט אַ חודש צוריק, האָט די כינעזישע אָפֿיציעלע צײַטונג „נאַנפֿאַנג‟ דערציילט, אַז אַ געוויסע פֿאַרמער, מיטן נאָמען כיע באָזשען, פֿאַרנעמט זיך איצט מיט אַזאַ געשעפֿט מיט אַ גרויסער הצלחה. אויף זײַן פֿאַרם לעבן איבער 7 מיליאָן היישעריקן. אין פּרינציפּ, וואָלט מען געקאָנט שיקן אויף זײַן פֿאַרם אַ ליובאַוויטשער כּשרות־מומחה, אויפֿצושטעלן אַן עכטע פֿאַבריק, און צו באַזאָרגן די פֿרומע ניו־יאָרקער מיט דער סחורה.

למעשׂה, איז שווער צו גלייבן, אַז די הײַנטיקע ניו־יאָרקער חסידים וואָלטן מסכּים געווען מיט אַזאַ היתּר און זיך פֿאַרנומען מיט דער חידושדיקער אינסעקט־פֿאַרמערײַ. פֿונדעסטוועגן, געפֿעלט מיר אַזאַ פֿאַנטאַזיע בעסער, ווי די קליינע שטוב־פּאַראַזיטן, וואָס פֿאַרפֿלייצן די געדיכט־באַוווינטע קוואַרטאַלן פֿונעם שמוציקן גרויס־שטאָטישן ניו־יאָרק. היישעריקן, פֿון דער אַנדערער זײַט, זענען גרויסע אינסעקטן, וואָס דערגרייכן 6 אינטשן די לענג — כּמעט ווי אַ סאַרדינע — און האָבן טאַקע אַ געוויסן חן.