דער „קאָך־אַליין‟ — אַ פֿאַרלוירענע זומער־טראַדיציע

The Kochelein – A Lost Summer Tradition

ווי דער „פֿערהיל־קאָך־אַליין‟ זעט אויס הײַנט
Uriel Heilman
ווי דער „פֿערהיל־קאָך־אַליין‟ זעט אויס הײַנט

פֿון אוריאל הײַלמאַן (ייִט״אַ)

Published August 24, 2014, issue of September 12, 2014.

בעת אַ וויזיט אין די קעטסקיל־בערג דעם זומער, האָב איך אַנטדעקט אַן אָפּגעלאָזן הויז, און כ׳בין, אַ נײַגעריקער, אַרײַן אינעווייניק. אין אַ טייל פֿון די צימערן, האָט מען דערקענט, אַז קיינער איז שוין לאַנג דאָרט נישט געווען. דער דאַך איבער דער קיך איז אײַנגעפֿאַלן; דער אָפּגאָס איז געווען פֿאַרשטאָפּט מיט אויסגעטריקנטע בלעטער, און אין איין שלאָפֿצימער זענען די קלעטער־בלעטער שוין געהאַט אַרײַנגעקראָכן דורכן פֿענצטער און באַדעקט די סטעליע. מאָך איז געוואַקסן אויף די ווענט.

אָבער אין אַנדערע צימערן האָט זיך אויסגעדאַכט, ווי מע וווינט נאָך דאָרט, און מע האָט זיך פּשוט אַרויסגעכאַפּט אויף עטלעכע שעה. פֿאָטאָגראַפֿיעס און טשאַטשקעס האָבן באַצירט די ווענט. אַ מזוזה איז געהאָנגען איבערן שוועל. אין איין צימער איז געשטאַנען אַ פּיאַנע, און אין אַ צווייטן — אַ פּרעסברעט. אויף אַ טייל פֿון די בעטן איז נאָך אַלץ געלעגן דאָס בעט־געוואַנט.

די פֿאָטאָגראַפֿיע, פֿון אויגוסט 2001, האָט דערמעגלעכט דעם מחבר צו געפֿינען די אַמאָליקע אײַנוווינער. לינקס: נאַט און סילוויע גאָלדבערג
Courtesy of Paula Goldberg
די פֿאָטאָגראַפֿיע, פֿון אויגוסט 2001, האָט דערמעגלעכט דעם מחבר צו געפֿינען די אַמאָליקע אײַנוווינער. לינקס: נאַט און סילוויע גאָלדבערג

אין איינעם פֿון די שלאָפֿצימערן האָב איך געפֿונען, אַרײַנגעשטעקט אינעם ראַם פֿונעם שפּיגל, אַ פֿאָטאָגראַפֿיע פֿון פֿיר עלטערע פּאָרפֿעלקער, און אויף דער צווייטער זײַט — זייערע נעמען, און די דאַטע — אויגוסט 2001. אַ דאַנק דער אינטערנעץ, האָב איך געפֿונען אינפֿאָרמאַציע וועגן דעם פּאָרפֿאָלק אינעם בילד, וואָס האָט אַ מאָל געוווינט אין דעם צימער: נאַט און סילוויע גאָלדבערג, ווי אויך דעם טעלעפֿאָן פֿון זייער טאָכטער, דזשודי וויטעלי.

ווען איך האָב געקלונגען דזשודי האָט זי זיך שיִער נישט צעוויינט ווען איך האָב איר דערציילט וווּ איך בין געווען. „אַאַאַ, דער קאָך־אַליין!‟ האָט זי מיט בענקשאַפֿט געזאָגט.

דער „קאָך־אַליין‟, אַ ייִדיש וואָרט, וואָס איז אַרײַנגענומען געוואָרן אין ענגליש בײַ די אַמעריקאַנער ייִדן פֿון יענעם דור, באַטײַט אַ זומער־היים, וווּ עטלעכע משפּחות וווינען אין איינעם אָבער יעדער גרייט צו זײַן משפּחהס אייגענע מאָלצײַטן. אין דער קיך פֿון דעם פֿאַראָזטן הויז זענען טאַקע געשטאַנען אַ האַלבע טוץ פֿרידזשידערן און אויוונס. יעדער פֿון די צען משפּחות האָט מען דערלויבט אַ העלפֿט פֿונעם פֿרידזשידער.

פֿאַרכאַפּט פֿון אָט דער פֿאַרגעסענער עפּאָכע פֿון די אַמעריקאַנער ייִדן, האָב איך זיך געטראָפֿן מיט דזשודי, וועלכע איז איצט 60 יאָר אַלט, און איר שוועסטער, פּאָלאַ גאָלדבערג, וואָס איז 63, און זיי האָבן מיר דערציילט די פּרטים, מיט דער הילף פֿון משפּחה־פֿאָטאָגראַפֿיעס, וועגן יענער באַליבטער תּקופֿה פֿון זייערע קינדער־יאָרן. (זעט ווידעאָ נאָכן אַרטיקל)

זייער טאַטע, נאַט גאָלדבערג, האָט אָנגעהויבן ברענגען זײַן משפּחה אין דעם קאָך־אַליין, מיטן נאָמען „פֿערהיל‟, אין 1953, ווען דזשודי איז נאָך געווען אין די ווינדעלעך, און פּאָלאַ איז געווען 5 יאָר אַלט. אַלע זייערע מיטוווינער זענען געווען שוועסטערקינדער און נאָענטע פֿרײַנד פֿון דער זעלבער ייִדישער געגנט אין בראָנקס.