חסידישע פֿרויען־קליידער און מאַזאָכיסטישע פֿאַנטאַזיעס

Hasidic Women’s Dresses and Masochistic Fantasies

אַן עפּיזאָד פֿון ראָמאַן פּאָלאַנסקיס נײַעם פֿילם
אַן עפּיזאָד פֿון ראָמאַן פּאָלאַנסקיס נײַעם פֿילם

פֿון יואל מאַטוועיעוו

Published August 28, 2014, issue of September 12, 2014.

(די 3 טע זײַט פֿון 3)

וויבעקע סטענע זינגט אין דער נאָרוועגישער מעטאַל־גרופּע „טריסטאַניאַ‟, אָנגעטאָן אין טיפּישע „גאָטישע‟ קליידער
Wiki Commons
וויבעקע סטענע זינגט אין דער נאָרוועגישער מעטאַל־גרופּע „טריסטאַניאַ‟, אָנגעטאָן אין טיפּישע „גאָטישע‟ קליידער

עטלעכע בענדער פֿון זײַנע ווערק האָט זאַכער־מאַזאָך געווידמעט ראָמאַנטישע דערציילונגען וועגן דעם ייִדישן לעבן אין גאַליציע און פּוילן. דער שרײַבער האָט זיך באַצויגן צו ייִדן מיט אַ בפֿירושער וואַרעמער סימפּאַטיע. הגם אַ טייל ייִדישע ווערטער זענען אין זײַנע ווערק היפּש פֿאַרפּלאָנטערט און די מעשׂיות ווערן אויסגעפֿלאָכטן מיט ווילדע פֿאַנטאַזיעס וועגן בייזע ייִדישע פֿרויען, וואָס שמײַסן און פּאַטשן זייערע פֿאַרשקלאַפֿטע מענער, בלײַבן זײַנע דערציילונגען אַ וויכטיקער היסטאָרישער אוצר.

דער דאָזיקער שרײַבער האָט זיך אויך אינטערעסירט מיט דער סתּירותדיקער משיחישער באַוועגונג פֿון יעקבֿ פֿראַנק און אַנדערע אונטערערדישע ייִדישע שטראָמען. אין אַ געוויסן זין, קאָן מען זאָגן, אַז ער איז געווען איינער פֿון די ערשטע דערציילער וועגן די ווילדע „אָפּגעפֿאָרענע‟ ייִדן אין דער געשיכטע פֿון וועלט־ליטעראַטור.

אין זײַנע ווערק, ווײַזט זאַכער־מאַזאָך אַרויס אַ לעבעדיקן אינטערעס צו די חסידים, חסידות און קבלה. אינעם יאָר 1857, האָט ער באַזוכט דעם סאַדיגערער רבין. בעת זײַן נסיעה צו דעם רבינס הויף, איז ער אָבער צום מערסטן אַנטציקט געוואָרן פֿון „דער רביצין, די שנירן, די טעכטער און פּלימעניצעס‟. זײַענדיק אַ גרויסער ראָמאַנטישער ליבהאָבער פֿון גאַליציע, האָט ער געגלייבט, אַז דער חסידישער נוסח פֿון ייִדישקייט איז אַ נאַטירלעכער פּראָדוקט פֿונעם מיסטישן גײַסט, וואָס הערשט אינעם דאָזיקן לאַנד.

מסתּמא, וואָלטן אַ סך מענטשן — סײַ אין די „אָפּגעפֿאָרענע‟, סײַ אין די פֿרומע קרײַזן — פֿאַרחידושט דער פֿאַקט, אַז אויף יעדן קאָנצערט פֿונעם „גאָטישן מעטאַל‟ (Gothic metal) און אַנדערע „פֿינצטערע‟ זשאַנערס פֿון מוזיק, באַאײַנפֿלוסט פֿון זאַכער־מאַזאָכס עסטעטיק, קאָן מען טרעפֿן נישט ווייניק מיידלעך, וואָס קומען אָנגעטאָן דווקא אין כּמו־חסידישע לאַנגע טונקעלע קליידער. אַזאַ סטיל ווערט באַטראַכט ווי סעקסועל־צוציִעוודיק צווישן פֿאַרשיידענע יוגנטלעכע סבֿיבֿות, וואָס זענען נישט צופֿרידן מיט דער הײַנטיקער פּאָפּ־קולטור, וואָס עקספּלואַטירט דעם סטערעאָטיפּישן אימאַזש פֿונעם נאַקעטן און הילפֿלאָזן ווײַבערישן גוף. עס קאָן זײַן, אַז צוליב דער השפּעה פֿונעם לעמבערגער קלאַסיקער, איז אַזאַ סטיל, אין אַ געוויסער מאָס, טאַקע היסטאָריש פֿאַרבונדן מיט די אַמאָליקע „היימישע‟ גאַליציאַנער מאָדעס.