סאַטמער־דערצויגענער רבֿ ווערט פֿירער פֿון מאָדערן־פֿרומער שיל

Satmar-Raised Rabbi Now Heads a Modern Orthodox Synagogue

הרבֿ ישׂשׂכר כּ״ץ ווערט אינטערוויויִרט דורכן טעלעוויזיע־קאַנאַל The Jewish Channel, אין 2009
YouTube
הרבֿ ישׂשׂכר כּ״ץ ווערט אינטערוויויִרט דורכן טעלעוויזיע־קאַנאַל The Jewish Channel, אין 2009

פֿון שׂרה־רחל שעכטער

Published September 07, 2014, issue of September 26, 2014.

(די 3 טע זײַט פֿון 4)

דערצו האָט זי מער הנאה געהאַט פֿון זײַן לעצטער דבֿר־תּורה, אויפֿן „לייבאָר־דיי‟־שבת. „דאָס מאָל האָט ער איבערגעזעצט אַלע פֿרעמדע ווערטער,‟ האָט זי געזאָגט.

נישט געקוקט אויף שבֿחים וואָס מע גיט אים אָפּ, איז הרבֿ כּ״ץ דווקא אַ באַשיידענער מענטש. זיצנדיק אין אַ קאַפֿע אין צענטער־מאַנהעטן די פֿאַרגאַגענע וואָך, האָט ער געזאָגט, אַז זײַן גרעסטע הנאה בײַם באַקומען די פּאָזיציע אין PHS איז, וואָס עס גיט אים אַ געלעגנהייט צו לערנען תּורה מיט די מתפּללים.

„מײַן פּלאַן פֿאַר דעם יאָר איז צו לערנען מיט זיי הלכות שמיטה,‟ האָט ער געזאָגט מיט אַ ברייטן שמייכל. „נישט בלויז די טעאָלאָגישע פּרינציפּן דערפֿון, נאָר אויך פֿאַר וואָס דאָס איז אַזוי וויכטיק אין שײַכות מיט דער סאָציאַלער גערעכטיקייט פֿון דער געזעלשאַפֿט בכלל. ווי עס לערנט אונדז: ואכלו אַבֿיוני עמך, סע זאָל זײַן גענוג עסן אויך פֿאַר די אָרעמע.‟

דער פּראָגרעסיווער צוגאַנג פֿון PHS איז אים טאַקע נאָענט צום האַרצן; נישט בלויז וואָס שייך העלפֿן די נויט־באַדערפֿטיקע, נאָר אויך מיט זייער שטרעבונג צו געבן פֿרויען אַ גרעסערע ראָלע בײַם דאַווענען, לויט די ראַמען פֿון דער הלכה. אין פֿאַרגלײַך מיט ס׳רובֿ אָרטאָדאָקסישע שילן, דערלויבט די PHS, אַז אַ פֿרוי זאָל עפֿענען דעם אָרון־קודש, טראָגן די ספֿר־תּורה איבער דער ווײַבערשיל, און לייענען פֿאַר די מתפּללים די תּפֿילות פֿאַר דער רעגירונג אויף ענגליש און די תּפֿילה פֿאַר מדינת־ישׂראל אויף לשון־קודש.

דאָס איז, אַוודאי, אַ ווײַטער שפּרונג פֿון הרבֿ כּ״צס דערציִונג אין דער סאַטמערער קהילה. דער זון פֿון אַ סאַטמערער טאַטן און אַ פּאָפּער מאַמען, האָט דער יונגער ישׂשׂכר פֿאַרבראַכט יעדן ווינטער און זומער אין די סאַטמערער לערן־אַנשטאַלטן, אַחוץ עטלעכע זומערן, ווען מע האָט אים געשיקט אין אַ פּאָפּער זומער־לאַגער. „דאָרט איז שוין געווען מער ׳מאָדערן׳, ווײַל מע האָט אונדז געלאָזט שפּילן ׳פֿריזבי׳,‟ האָט ער געזאָגט מיט אַ שמייכל.

צו 17 יאָר האָט מען אים געשיקט זיך לערנען אין דער בריסקער ישיבֿה אין ירושלים — אַ מאָדנער באַשלוס, ווען מע נעמט אין באַטראַכט, אַז בריסק איז אַ ליטיווישע (דאָס הייסט, מתנגדישע) ישיבֿה, נישט קיין חסידישע.

„אמת, ס׳איז ליטוויש, אָבער די שיטה האָט געשטימט מיט דער סאַטמערער שיטה ווײַל ביידע זענען געווען אַנטי־ציוניסטיש,‟ האָט הרבֿ כּ״ץ דערקלערט. „אָבער אויך צוליב אַ צווייטער סיבה: די ליטווישע לייגן דעם טראָפּ אויף הלכה. די סאַטמערער באַטאָנען די וויכטיקייט פֿון הלכה, אַ סך מער ווי די אַנדערע חסידישע גרופּעס. און דער רבי האָט טאַקע שטאַרק געהאַלטן פֿון ר׳ אַהרן קאָטלערן.‟