עמיל גאָראָוועץ — דער זינגער פֿון זײַן חלום

Emil Gorovets - The Singer of His Dream

עמיל גאָראָוועץ
עמיל גאָראָוועץ

פֿון אירענאַ גאָראָוועץ

Published September 17, 2014, issue of October 10, 2014.

**נישט לאַנג צוריק איז דורכגעגאַנגען דער הײַיאָריקער אינטערנאַציאָנאַלער פֿעסטיוואַל „אַשכּנז‟ אין טאָראָנטאָ. צווישן דער פֿאַרשיידנאַרטיקער פּראָגראַם האָט אַ באַזונדער אָרט פֿאַרנומען דער נײַער פֿילם וועגן דעם באַקאַנטן ייִדישן זינגער עמיל גאָראָוועץ. מיר האָבן געבעטן די אַלמנה, אירענאַ גאָראָוועץ, זיך צו טיילן מיט אירע איבערלעבונגען, פֿאַרבונדן מיט עמיל גאָראָוועץ און דעם פֿילם. **

דער גורל האָט מיר געשענקט אַ מתּנה — איך האָב געהאַט דאָס מזל חתונה צו האָבן מיט אַ זעלטענעם מענטש, אַ טאַלאַנטירטער אַקטיאָר, זינגער און קאָמפּאָזיטאָר.

אין די 1960ער יאָרן אין מאָסקווע האָט קיין איין יום־טובֿדיקע טעלעוויזיע־פּראָגראַם זיך נישט באַגאַנגען אָן זײַן באַטייליקונג; אויף דעם ראַדיאָ, כּמעט יעדן זונטיק האָט מען געקאָנט הערן אַ נײַ ליד, געזונגען פֿון עמיל גאָראָוועץ. צום באַדויערן, האָט זײַן באַשיידנקייט, ווי אויך די דעמאָלטיקע טעכנישע מיטלען, נישט דערמעגלעכט צו פֿאַרהיטן ס‘רובֿ פֿון זײַנע אויפֿטריטן. צו פֿאָטאָגראַפֿירן זיך האָט ער נישט ליב געהאַט; נאָר דעמאָלט, ווען קיין אַנדער ברירה איז שוין נישט געווען — פֿאַר די אַפֿישן אָדער פּלאַטעס; אַ סך פֿון דעם, וואָס מ׳האָט געוויזן אויף דער טעלעוויזיע, איז נאָך זײַן פֿאַרלאָזן סאָוועטן־פֿאַרבאַנד, פֿאַרניכטעט געוואָרן.

נישט געקוקט אויף דעם גרויסן אונטערשייד אין עלטער, דערציִונג און לעבנס־שטייגער, האָבן מיר געקוקט און אויפֿגענומען די וועלט מיט די זעלבע אויגן; מיר זײַנע ביידע געווען פֿאַרכאַפּט מיט דער שאַפֿערישער אַרבעט. וועגן אונדז וואָלט מען געקאָנט זאָגן, אַז „זיי האָבן געלייענט אין די קינדער־יאָרן די זעלבע ביכער‟. מיר האָבן פּלוצעם אַנטפּלעקט, אַז אונדזער געשמאַק, אינטערעסן, און אַפֿילו געוווינטשאַפֿטן — פֿאַלן צונויף.

מעגלעך דערפֿאַר איז אונדזער טרעפֿונג — לײדער, זייער אַ פֿאַרשפּעטיקטע — געוואָרן פֿאַר אונדז ביידן אַ געגאַרטע מתּנה פֿון גורל! עס פֿלעגט זיך טרעפֿן, אַז עמיל האָט נאָר אַרויסגעזאָגט עטלעכע ווערטער, און איך האָב שוין געוווּסט, וואָס ער וויל זאָגן ווײַטער; ס׳איז צו מאָל דערגאַנגען ביז געלעכטער, ווען אונדזערע געדאַנקען און געפֿילן האָבן זיך איבערגעפֿלאָכטן. מיט איין וואָרט, איך האָב געטראָפֿן אויף מײַן לעבנס־וועג אַ מענטש, וואָס איז געוואָרן מיר אַזוי טײַער און נאָענט, אַז כ׳האָב נישט געקאָנט זיך גענוג אָפּגעבן דעם חשבון, ווי גרויס איז זײַן טאַלאַנט, וואָס געהערט נישט בלויז מיר, נאָר טויזנטער און טויזנטער זײַנע אָנהענגער.

מיר האָבן אָנגעהויבן צוזאַמען צו סיסטעמאַטיזירן זײַן גרויסן אַרכיוו. כ׳פֿלעג גאַנצע טעג הערן זײַנע פּלאַטעס און טאַשמעס, צוגרייטן די ראַדיאָ־פּראָגראַמען אויף דער ייִדישער ראַדיאָ־סטאַנציע אין ניו־יאָרק WEVD; כ‘האָב געעפֿנט פֿאַר זיך אַלץ נײַע זײַטן פֿון זײַן וואָקאַלישן, אַקטיאָרישן און קאָמפּאָזיטאָרישן טאַלאַנט. זײַן שטים האָט געקלונגען בײַ אונדז אין דער דירה פֿון אין דער פֿרי ביז שפּעט אין אָוונט. צו מאָל פֿלעגט עמיל אַרײַנגיין אין צימער און דעליקאַט אַ פֿרעג טאָן: „מאַדאַם גאָראָוועץ, איר זײַט נאָך נישט מיד געוואָרן צו הערן דעם זינגער גאָראָוועץ? לאָזט אים אַ ביסל זיך אָפּרוען! לאָמיר, בעסער, הערן ווי עס זינגט פּאַוואַראָטי, אָדער פּלאַסידאָ דאָמינגאָ, אָדער דײַן באַליבטן שאָפּען און ראַכמאַנינאָוו…‟ מוזיק האָט זיך שטענדיק געהערט אין אונדזער היים. ער אַליין פֿלעגט זינגען יעדן טאָג — רעפּעטירן, זיך צוגרייטן צו זײַנע אויפֿטריטן, טראַנסמיסיעס. נאָך אַלעמען, פֿלעגט ער צוגיין צו מיר און פֿרעגן: „ווי געפֿעלט עס דיר, כ׳האָב שוין פֿאַרדינט בײַ דיר אַ פּאָרציע אײַזקרעם?‟