וואַקצין־אָפּלייקענונג בײַ חרדים

Vaccine-Denialism Among Haredim

רבֿ שמואל קאַמענעצקי
רבֿ שמואל קאַמענעצקי

פֿון דזשאָרדין קוציק

Published September 18, 2014, issue of October 10, 2014.

(די 3 טע זײַט פֿון 3)

כּדי צו שטיצן זײַן מיינונג, האָט הרבֿ קאַמענעצקי דערקלערט דער „דזשויִש טײַמס‟, אַז ער פֿאָלגט די שיטה פֿונעם אָנפֿירנדיקן ליטווישן פּוסק חיים קאַניעווסקי, וואָס דינט אויף דער „מועצת גדולי התּורה‟ פֿון „דגל התּורה‟ אין ישׂראל. ס׳איז כּדאַי צו דערמאָנען, אַז הרבֿ קאַניעווסקי דינט אויך ווי דער רבֿ און רעליגיעזער וועגווײַזער פֿאַר אַ וויכטיקער אָרגאַניזאַציע, „בלבֿ אחד‟, וואָס היט אָפּ דאָס וווילזײַן און געזונט פֿון קראַנקע קינדער אין דער חרדישער סבֿיבֿה אין מדינת־ישׂראל.

ס׳איז שווער צו וויסן, ווי פֿאַרשפּרייט עס איז אַזאַ צוגאַנג צו וואַקצינען אין דער חרדישער וועלט. איך קען פּערזענלעך אַ פּאָר חסידישע עלטערן, וואָס האַלטן דווקא גאַנץ שטאַרק פֿון וואַקצינען. ס׳איז אָבער קלאָר, אַז די צוויי וויכטיקע ליטווישע רבנים זענען ווײַט ניט די איינציקע, וואָס האַלטן ניט פֿון וואַקצינען. אין 2010 האָט זיך פֿאַרשפּרייט אַ ריזיקער אויסבראָך פֿון מומס אין וויליאַמסבורג, מאָנסי, באָראָ־פּאָרק און לייקוווּד, ניו־דזשערזי, אין וועלכן כּמעט 2,000 מענטשן, ס׳רובֿ קינדער, זענען אָנגעשטעקט געוואָרן. אין די לעצטע 6 יאָר זענען צוויי ריזיקע אויסבראָכן פֿון מאָזלען אויך פֿאָרגעקומען אין די זעלביקע געגנטן.

וויכטיק צו דערקלערן, אַז צווישן די געליטענע אין אַלע חרדישע אויסבראָכן זענען געווען קינדער, וואָס זענען דווקא וואַקצינירט געוואָרן. געוויסע וואַקצינען, צווישן זיי דער וואַקצין קעגן מומס, זענען בלויז 85% ביז 90% פּראָצענט עפֿעקטיוו. אַז מע וואַקצינירט אַ גאַנצע קהילה איז כּמעט ניט פֿאַראַן קיין שאַנס, אַז עמעצער זאָל קראַנק ווערן אויף דער קראַנקייט, קעגן וועלכער מע האָט וואַקצינירט. אָבער אַז בלויז, למשל, 60% פֿון אַ גאַנצער באַפֿעלקערונג איז וואַקצינירט געוואָרן, האָט יעדער איינער אין דער קהילה, אַפֿילו די וואָס זענען וואַקצינירט געוואָרן, אַ גרעסערן שאַנס אָנגעשטעקט צו ווערן צוליב די אומוואַקצינירטע צווישן זיי.

דער דאָזיקער עפֿעקט, וואָס מע רופֿט די „סטאַדע־אימוניטעט‟ (herd immunity), איז אַן עיקר־פּרינציפּ פֿון דעם פֿאָלקס־געזונט. מע רעכנט, אַז כּדי אַ גאַנצע באַפֿעלקערונג זאָל אָפּגעהיט ווערן פֿון אַ געוויסער קראַנקייט, מוז צום ווייניקסטנס 75% ביז 95% פֿון דער באַפֿעלקערונג זײַן וואַקצינירט קעגן איר (דער פּראָצענט ווענדט זיך פֿונעם ספּעציפֿישן ווירוס). אַז איין קינד אין אַ גאַנצן דאָרף איז ניט וואַקצינירט געוואָרן, איז כּמעט ניט קיין ריזיקע פֿאַר קיינעם, אַחוץ אים. אויב ס׳טרעפֿט זיך, אָבער, אַז בלויז 60% פֿון די קינדער אין אַ שול אָדער ישיבֿה זענען וואַקצינירט געוואָרן, קען זיך אין גיכן פֿאַרשפּרייטן אַן עפּידעמיע צווישן אַלע קינדער, אויב איינער ווערט קראַנק. אַזוי איז געשען אין 2010 מיט מומס בײַ די אַמעריקאַנער חרדים. הייסט עס, אַז דאָס ניט וואַקצינירן אַ קינד, שטעלט אין געפֿאַר ניט בלויז דאָס קינד אַליין, נאָר, אויב גענוג מענטשן וואַקצינירן ניט זייערע קינדער, די גאַנצע קהילה. ווען מע רעכנט אַרײַן וויפֿל קינדער זענען, קיין־עין־הרע דאָ אויף דער חרדישער גאַס, ווערט די געפֿאַר גרעסער.

לויטן פּרינציפּ פֿון פּיקוח־נפֿש האַלט די ייִדישע הלכה, אַז כּמעט אַלע מיצוות קען מען איגנאָרירן, כּדי צו ראַטעווען אַ מענטשלעך לעבן. אין דעם פֿאַל, זאָל יעדער איינער, צוליב פּיקוח־נפֿש, ניט פֿאָלגן דער עצה פֿון אַזעלכע רבנים ווי הרבֿ קאַמענעצקי, וואָס פּריידיקן קעגן וואַקצינען. ס׳קען ראַטעווען ניט בלויז דאָס לעבן פֿון אײַער קינד, נאָר פֿון יעדן איינעם, מיט וועמען ער קומט אין קאָנטאַקט.