אַנשטאָט פֿאַרדאַמען און ריינוואַשן — לאָמיר איראָניזירן

Let’s Ironize, Instead of Bashing and Whitewashing

רבֿ אליעזר בערלאַנד פּראַוועט
YouTube
רבֿ אליעזר בערלאַנד פּראַוועט

פֿון יואל מאַטוועיעוו

Published September 23, 2014, issue of October 10, 2014.

(די 3 טע זײַט פֿון 3)

להיפּוך, האָבן מײַנע באַקאַנטע „געבוירענע‟ חסידים רעאַגירט אויפֿן אַרעסט פֿונעם מישטיינס־געזאָגטן משיח אָן קיין שום הומאָר. איינער, אַן ערנסטער תּלמיד־חכם, איז געוואָרן ממש אין כּעס, אַז איך דערוועגט זיך צו וויצלען אויף אַזאַ טעמע. ער האָט צוגעגעבן, אַז סײַ־ווי־סײַ גלייבט ער נישט, אַז בערלאַנד איז שולדיק. אַ צאָל אַנדערע האָבן געענטפֿערט, אַז בערלאַנדס אויפֿפֿירעכץ איז אַ סימן פֿון דעם, אַז די בעל־תּשובֿות ברענגען אַרײַן שמוץ און משוגעתן אין דער פֿרומער וועלט. נאָך איינער האָט דערמאָנט דעם מאמר־חז״ל, אַז אויב עמעצער האָט געזען, ווי אַ תּלמיד־חכם זינדיקט בײַנאַכט, מוז מען גלייבן, אַז דעם צווייטן טאָג האָט ער שוין תּשובֿה געטאָן, דערפֿאַר טאָר מען נישט וויצלען וועגן אַזאַ חשובֿן רבֿ און די „גויים־רשעים‟ האָבן נישט געטאָרט אַזאַ גדול־בישׂראל צו אַרעסטירן. פֿאַרקערט, האָבן אַ צאָל אַנדערע געפּסקנט, אַז אַזאַ ראָש־ישיבֿה מוז מען אײַנזעצן אויף אַ גאַנץ לעבן אין טורמע, אַרײַנלייגן אין חרם, „אויסרײַסן פֿון כּלל־ישׂראל‟.

דער פֿרײַ־דענקערישער גײַסט און די פֿעיִקייט זיך צו ווילצען אויף וועלכע־ניט־איז טעמעס איז איינער פֿון די וויכטיקע אונטערשיידן צווישן דעם בעל־תּשובֿישן און פֿרום־געבוירענעם עולם. ווען מע זוכט דעם נאָמען פֿון הרבֿ בערלאַנד אויף רוסיש אינעם „גוגל‟, קומט אַרויס אויב־אָן שאול רעזניקס אַרטיקל אינעם פּאָפּולערן מאָסקווער ליובאַוויטשער זשורנאַל „לחיים‟. דער אַרטיקל, באַטיטלט „סעקס אין אַ גרויסער שטאָט‟, איז פֿאַרעפֿנטלעכט מיט אַ יאָר צוריק, ווען בערלאַנד האָט שוין געפּראַוועט גלות אַרום דער וועלט. דער מחבר מאַכט חוזק און פֿאַרגלײַכט דעם ראָש־ישיבֿה מיט שבתי־צבֿי. דער טאָן פֿונעם אַרטיקל איז אָבער אַ הומאָריסטישער, נישט אַ פֿאַרדאַמענדיקער. רעזניק באַמערקט, אַז, אַ דאַנק בערלאַנדס טעטיקייט, האָט דאָס הײַנטיקע בראַצלעווער חסידות זיך פֿאַרוואַנדלט אין אַ ריזיקער באַוועגונג, וואָס ציט צו טויזנטער בעל־תּשובֿות.

רעזניק איז אַ ליובאַוויטשער חסיד פֿון לעמבערג, וועלכער איז באַקאַנט ווי דער איבערזעצער פֿון אַלטע קאָמישע פּאָרנאָגראַפֿישע לידער פֿון רוסיש אויף העברעיִש. באַזונדערס האָט אויסגענומען זײַן איבערטײַטש פֿון דער לאַנגער אַנאָנימער פּאָעמע „לוקאַ מודישטשעוו‟, וואָס ווערט, על־פּי־טעות, אָפֿט צוגעשריבן צו איוואַן באַרקאָוו, אַ סקאַנדאַליעזער רוסישער פּאָעט פֿונעם 18טן יאָרהונדערט. אַ „היימישע‟ ייִדישע אויסגאַבע וואָלט, אַוודאי, בשום־אופֿן נישט דערלאָזט צו פֿאַרעפֿנטלעכן אַן אַרטיקל פֿון אַזאַ מחבר, דערצו מיט אַזאַ קעפּל און מיט אַזעלכע אויסדרוקן, ווי „אַ פֿראַנצויזישער קוש‟. דער דאָזיקער בײַשפּיל ווײַזט ווידער די דיסטאַנץ צווישן די שטרענג אײַנגעהאַלטענע פֿרום־געבוירענע חסידים און די בעל־תּשובישע הומאָריסטן.

אינעם „שיר־המעלות‟, וואָס מע זאָגט פֿאַר בענטשן, שטייט געשריבן: „אָז ימלא צחוק פּינו‟ — ווען משיח וועט קומען, וועלן מיר לאַכן. ס׳איז שווער צו גלייבן, אַז בערלאַנדס „טאַנטרישע געניטונגען‟ וועלן אים העלפֿן זיך צו אַנטפּלעקן ווי דער מלך־המשיח. עס קאָן אָבער זײַן, אַז איראָניע און הומאָר, אַפֿילו אין שײַכות צו די סאַמע סתּירותדיקסטע טעמעס, איז טאַקע אַ סגולה אויסצוגלײַכן די סתּירות צווישן פֿאַרשיידענע גרופּעס מענטשן, און ממילא אַ טראָט צו דער גאולה אין דער הײַנטיקער צעקריגטער פֿרומער וועלט.