ייִדיש־וועלט

„יוגנטרוף‟־יובֿל

"Yugntruf" Jubilee

פֿון לייזער בורקאָ

(די 2 טע זײַט פֿון 2)

די מוזיקאַלישע פּראָגראַם בײַם יובֿל־אָוונט איז געווען אויסערגעוויינטלעך. פֿאַר אַזאַ קאָנצערט אַליין וואָלט מען געדאַרפֿט אויספֿאַרקויפֿן אַ גרויסן זאַל מיט צוהערער, אַפֿילו דער אײַנטריט זאָל קאָסטן אַ ביסל טײַערער. די „שעכטער טעכטער‟, ריינע און טעמע שעכטער, האָבן געזונגען פֿונעם קלאַסישן און פֿונעם נײַעם רעפּערטואַר, אַרײַנגערעכנט עטלעכע שיינע לידער פֿון אונדזער „פֿאָרווערטס‟־מיטאַרבעטער שׂרה־רחל שעכטער. נאָך אַ ליד אירס, „היימלאַנד‟, האָט געשפּילט אַ קליינע קאַפּעליע יונגע־לײַט, און פּרעכטיק געזונגען — אַרעלע ווישוואַנאַט.

דער הויכפּונקט פֿונעם אָוונט איז געקומען צום סוף: אַ דרשה פֿון יעקבֿ־פּרץ בלום וועגן דעם איצטיקן מצבֿ פֿון דער באַוועגונג. דאָ איז אוממעגלעך איבערצוגעבן דעם גאַנצן תּוכן פֿון בלומס רעדע, און ס’איז זייער געוווּנטשן, אַז מע זאָל זי ערגעץ אָפּדרוקן. ערשטנס, זײַנען זייער וויכטיק די ענינים, וואָס בלום האָט באַרירט, און צווייטנס, האָט ער גערעדט אַזאַ תּלמיד־חכם־לשון (וואָס ד”ר מרדכי שעכטער אַליין וואָלט שטאָלצירט דערמיט), אַז אַ סך צוהערער האָבן דאָ און דאָרט ניט פֿאַרשטאַנען וואָס ער רעדט.

די אונטערשטע שורה פֿון בלומס דרשה איז בעצם אַ פּעסימיסטישע, אָבער מיט אַ שטיקל האָפֿענונג פֿאַר דער צוקונפֿט. הײַנט לעבן מיר איבער אַ גײַסטיקן גלות, אין אַ תּקופֿה, ווען ייִדישקייט ווערט פֿאַרשווענקט פֿון דער אַסימילאַציע. כּדי צו רעדן אַ ייִדיש, וואָס זאָל ווערט זײַן דעם נאָמען, דאַרף מען הײַנט זײַן אַ פֿאַנאַטיקער. מיר אַלע געהערן שוין צום „דור פֿון ׳נאָך אַלעמען׳‟, און עס זײַנען פֿאַרבליבן זייער ווייניק אמתע קענער, בײַ וועמען זיך צו לערנען. ערשט ווען מען לערנט זיך אויס ייִדיש, הייבט מען אָן צו באַנעמען, כאָטש צום טייל, וויפֿל מיר האָבן פֿאַרלוירן אין אונדזער גרויסן חורבן. ס’איז אפֿשר אַ שרעק פֿאַרן געדאַנק פֿון דעם דאָזיקן פֿאַרלוסט, וואָס מאָטיווירט אַ סך ייִדן אונטערבאַוווּסטזיניק צו ווײַכן פֿון ייִדיש.

קאָנקרעט האָט בלום פֿאָרגעלייגט, מע זאָל אײַנפֿירן באמת אַוואַנסירטע ייִדיש־קורסן, וואָס זאָלן איבערגעבן דעם ייִנגערן דור עפּעס פֿון דעם, וואָס דער עלטערער דור ייִדישיסטן האָט געירשנט פֿון מיזרח־אייראָפּע. דאָס מיינט ער יחידי־סגולה, אפֿשר בלויז 2־3 סטודענטן, וואָס ווילן זיך פֿאַרטיפֿן אין די פּיטשעווקעס און ניואַנסן פֿון דער שפּראַך. מע טאָר זיך ניט מיאש זײַן, ווײַל מע קען ניט וויסן, פֿון וואַנען וועט קומען די ישועה: אין יעדן דור געפֿינען זיך יונגע־לײַט, וואָס פֿאַרליבן זיך אין ייִדיש איבער די אויערן, און זײַנען גרייט אַלץ מקריבֿ צו זײַן פֿאַר דער זאַך.

די דאָזיקע רייד וועגן דעם חשיבֿות פֿון אַ קליינער צאָל איבערגעגעבענע לערנערס האָבן זייער גוט געפּאַסט פֿאַרן אָוונט, ווײַל אין עולם זײַנען געזעסן בסך־הכּל 50־60 מענטשן, אַזוי אַז דער גרעסטער טייל פֿונעם זאַל האָט געפּוסטעוועט און ס’איז איבערגעבליבן אַ סך עסן פֿון דער וועטשערע, וואָס „יוגנטרוף‟ האָט צוגעגרייט. ס’איז אַ חרפּה און אַ בושה, וואָס אַזוי פֿיל ייִדישיסטן האָבן דאָרט אויסגעפֿעלט, ספּעציעל די וואָס וווינען אין דער ניו־יאָרקער געגנט. דער פֿאַקט, אַז ס’איז פֿאָרגעקומען אין אַ דינסטיק גלײַך פֿאַר די דאַנקטאָג־וואַקאַציעס, האָט זיכער ניט געהאָלפֿן.

קעגן די אַנדערע ייִדן, די ניט־ייִדישיסטין, וואָס וואָלטן אויך געדאַרפֿט קומען, קען מען ניט האָבן די זעלבע טענות. פֿון איין זײַט, איז ניט צו פֿאַרשטיין, פֿאַר וואָס די ייִדישע געזעלשאַפֿטלעכקייט פֿאַרתּכלעוועט ריזיקע סומעס אויף פּראָיעקטן צו פֿאַרשטאַרקן די „ייִדישע אידענטיטעט‟, אָבער גיט ניט קיין געלט פֿאַר דער איינציקער אָרגאַניזאַציע אויף דער וועלט, וואָס פֿאַרנעמט זיך, דער עיקר, מיט איבערגעבן די לעבעדיקע ייִדישע שפּראַך צום ייִנגערן דור. „יוגנטרוף‟ האָט באַשטעלט אַן אַנאָנס אין ענגלישן „פֿאָרווערטס‟, וואָס עס האָבן געזען טויזנטער כּלל־טוער און פֿירער פֿון קהילות — אָבער פֿון די אַלע כּשרע ייִדן איז קיין איינער ניט געקומען אויפֿן אָוונט.

פֿון דער צווייטער זײַט, ברענגט ניט קיין נוצן צו באַשולדיקן מענטשן, וואָס ווען מע טראָגט זיי אונטער אַ ביסל ייִדיש אויף אַ טעלער, ווייסן זיי ניט מיט וואָס מע עסט דאָס. מע דאַרף צוגיין צו זיי מיט אַן אָפֿנקייט און אַ וואַרעמקייט און מאַכן אַ פּאָזיטיוון אײַנדרוק, ניט אַרויפֿצווינגען אויף זיי ייִדיש ווי עפּעס אַ זכר לחורבן, וואָס זיי דאַרפֿן ווײַטער שלעפּן.