אַמעריקאַנער גרינדער פֿון ישׂראלדיקע לופֿט־כּוחות

Story of American Founders of the Israeli Air Force

איינער פֿון די אַמעריקאַנער פּילאָטן געשילדערט אין נענסי שפּילבערגס פֿילם Above and Beyond
איינער פֿון די אַמעריקאַנער פּילאָטן געשילדערט אין נענסי שפּילבערגס פֿילם Above and Beyond

פֿון שמואל ז. קלאַוזנער

Published December 07, 2014, issue of January 02, 2015.

ווען פֿינף אַראַבישע לענדער האָבן אַטאַקירט ישׂראל אין 1948, זענען בערך 3,000 וואָלונטירן פֿון 42 לענדער געקומען קיין פּאַלעסטינע מיטצוקעמפֿן מיט די ייִדישע סאָלדאַטן. בערך 1,500 (ס׳רובֿ פֿון זיי — וועטעראַנען פֿון דער צווייטער וועלט־מלחמה) זענען געקומען פֿון קאַנאַדע און די פֿאַראייניקטע שטאַטן. 90 זענען געווען פּילאָטן, און אַנדערע — סאָלדאַטן און עראָפּלאַן־מעכאַניקער פֿון די אַמעריקאַנער אָדער קאַנאַדער לופֿט־כּוחות. צוזאַמען האָבן זיי געהאָלפֿן אָרגאַניזירן די דעמאָלט־נעבעכדיקע ישׂראלדיקע לופֿט־כּוחות.

Above and Beyond, אַ פֿילם פּראָדוצירט פֿון נענסי שפּילבערג, איז אַ דאָקודראַמע פֿון די אָפּעראַציעס דורכגעפֿירט פֿונעם ענגליש־רעדנדיקן קעמפֿער־עסקאַדראָן. דעם פֿילם האָט מען לעצטנס געוויזן אינעם „קימל־צענטער‟ אין פֿילאַדעלפֿיע.

די געשיכטע פֿון דעם עסקאַדראָן האָט שפּילבערג צונויפֿגעשטעלט אויפֿן סמך פֿון אינטערוויוען מיט פֿינף פֿון די פּילאָטן; אינפֿאָרמאַטיווע דערקלערונגען פֿון די היסטאָריקער דערעק פּענסלאַר און בעני מאָריס, און אַרכיוואַלע פֿילם־אָפּשניטן פֿון יענער תּקופֿה. אַ גרויסער טייל פֿון דער געשיכטע ווערט קינסטלעריש אויפֿגעפֿירט דורך אַקטיאָרן. די קינעמעטאַגראַפֿיע און רעדאַקטיר־אַרבעט איז אויפֿן ניוואָ פֿון אַן ערשט־קלאַסישן האָליוווּד־פֿילם.

דער פֿילם שילדערט די געשעענישן ווי אַ ראַטיר־אַקציע, אַזוי ווי דער סטערעאָטיפּ פֿון די אַלטע אַמעריקאַנער „וועסטערנס‟: אַן איבערגעגעבענע גרופּע קאָלאָניסטן פֿאַרטיידיקט זייערע היימען, נישט געקוקט אויף דער ירידה פֿון אַמוניציע, בעת די אינדיאַנער, רײַטנדיק אויף פֿערד, קומען אַלץ נעענטער און נעענטער. צום סוף, דערהערט מען איבער די בערג דעם סיגנאַל־האָרן פֿון דער אַמעריקאַנער קאַוואַלעריע, וועלכע קומען ראַטעווען זייערע אומבאַשיצטע ברידער און שוועסטער…

די ישׂראלים האָבן דעמאָלט באַצייכנט די אויסלענדישע קעמפֿער ווי „מתנבֿי חוץ־לארץ‟ (וואָלונטירן פֿון אויסלאַנד), פֿאַרקירצט אויף מח״ל. בן־גוריון האָט נישט געקאָנט איבערצײַגן די סוכנות צו פֿאַרוואַנדלען די „הגנה‟ אין אַ פֿולשטענדיקער אַרמיי, האָט ער געזוכט אָפֿיצירן, בפֿרט גענעראַלן, פֿון די לענדער אַליִיִרט מיט ישׂראל. איינער וועלכער האָט זיך אָנגעבאָטן איז געווען דער אַמעריקאַנער פּולקאָווניק, דוד „מיקי‟ מאַרקוס.