ניו־סקווער: מײַן פּערזענלעכע נסיעה

My Spiritual Voyage Through New Square

CLAUDIO PAPAPIETRO

פֿון יואל מאַטוועיעוו

Published December 14, 2014, issue of January 02, 2015.

(די 3 טע זײַט פֿון 3)

דאָס איז געווען כּמעט 15 יאָר צוריק. שפּעטער האָב איך נאָך עטלעכע מאָל באַזוכט ניו־סקווער און פֿאַרבראַכט דאָרטן שבת. איך האָב זיך אַנטוישט, אַז דער רבי קוויטשעט משונהדיק בײַם טיש, אָבער זאָגט נישט קיין טיפֿע סודות־התּורה; אַן עכטער חסידישער רבי מוז דאָך זײַן אַן עכטער מקובל און פֿאַרשפּרייטן פּנימיות־התּורה. ווי עס האָט זיך אַרויסגעוויזן, האָבן ס׳רובֿ סקווערער חסידים, צום בעסטן, בלויז זייער אויבערפֿלעכלעכע ידיעות וועגן די ספֿרי־חסידות פֿון זייער אייגענע טראַדיציע, און צו אַ ריי אַנדערע טראַדיציעס באַציִען זיי זיך מיט אַ גרויסן חשד.

אַ באַזונדערס שאַרפֿע שׂינאה קעגן דעם בראַצלעווער חסידות, אָן קיין ראַציאָנעלע אַרגומענטן, איז אָנגענומען אין ניו־סקווער ווי אַן אָפֿיציעלע שיטה. ווען איך האָב צום ערשטן מאָל באַזוכט די גרויסע שיל אינעם שטעטל, האָב איך באַמערקט, אַז אינעם באַקאַנטן ספֿר „טעמי המנהגים ומקורי הדינים‟, אַ זאַמלונג פֿון פֿאַרשיידענע ייִדישע מנהגים, האָט עמעצער צעריסן דאָס זײַטל, וווּ רבי נחמן ווערט בלויז דערמאָנט. מײַן ליבשאַפֿט צו רבי נחמנס דרך איז געווען אַן אַנדער וויכטיקע סיבה, צוליב וועלכער איך וואָלט נישט געקאָנט זיך באַציִען ערנסט צו זײַנע שׂונאים.

דעם 22סטן מײַ 2011, ווען ייִדן אין דער גאַנצער וועלט האָבן געפּראַוועט ל״ג־בעומר, איז אין ניו־סקווער אויסגעבראָכן אַ באַזונדערס ווילדע אַכזריותדיקע מעשׂה. יונגע כוליגאַנען האָבן געפּרוּווט צו פֿאַרברענען אויף טויט אַ מענטש, וועלכער איז שיִער נישט געשטאָרבן פֿון געפֿערלעכע פֿײַער־וווּנדן. מילא, קאָן מען איבעראַל טרעפֿן שלעגער און רוצחים. דער רבי האָט זיך אָבער אָפּגעזאָגט מבֿקר־חולה צו זײַן דעם פֿאַרוווּנדעטן אָדער צו בעטן בײַ אים מחילה. די פּאָליציי האָט חושד געווען, אַז ער אַליין איז געווען פֿאַרמישט.

מיט עטלעכע חדשים נאָך דער דאָזיקער שאָקירנדיקער מעשׂה, איז דעם רבינס ברכה בטל געוואָרן. איך האָב זיך געגט מיט מײַן ערשטער פֿרוי; גלײַך מיט עטלעכע טעג נאָכן גט, האָט זיך אויף דער אינטערנעץ פֿאַרשפּרייט אַן אַנדער סקאַנדאַל. דער אַנטוישטער רעזשיסער מנחם דאַום, וועלכער האָט גאַנץ סימפּאַטיש געשילדערט ניו־סקווער אין זײַן דאָקומענטאַר וועגן די חסידים אינעם יאָר 1997, ווען איך האָב געוווינט מיט הרבֿ ברײַער אין באַרדיטשעוו, האָט איבערגעזעצט פֿון ייִדיש אויף ענגליש גאָר אַן עקלדיקן פֿראַגמענט פֿון אַ הײַנטצײַטיקן אָפֿיציעלן סקווערער חינוך־ספֿר פֿאַר קינדער, לויט וועלכן „די נאַטור פֿון צדיקים איז פֿײַנט צו האָבן גויים‟, און אַז מע טאָר נישט רעדן מיטן געהאַסטן גוי „חס־ושלום מיט פֿרײַנדשאַפֿט‟, ווײַל „דאָס גאַנצע עצם פֿון אַ גוי און שלעכט און טמא‟.

אַזוי צי אַזוי, נישט געקוקט אויף מײַן פּערזענלעכער אַנטוישונג, בין איך נישט מסכּים מיט די גוזמאדיקע זשורנאַליסטישע רעפּאָרטאַזשן. באַזונדערס בין נישט מסכּים, ווען אַזעלכע מעשׂיות ווערן אַסאָציִיִרט אין דער פּרעסע מיט חסידות. אין דער אמתן, זענען די הײַנטיקע ניו־סקווערער נענטער אין זייער געדאַנגען־גאַנג צו די אַמאָליקע מתנגדים, וואָס האָבן אַרײַנגעלייגט די חסידים אין חרם. אַדרבה, די דערמאָנטע עקלדיקע דעות וועגן גויים קומען אין אַ בולטער סתּירה מיט די עכטע מקובלים און חסידישע צדיקים, וואָס באַטאָנען, אַז כּדי צו דערגרייכן אַ השׂגה אין רוחניות, מוז מען ליב האָבן אַלע מענטשן.

צום באַדויערן, האָבן די ניו־סקווערער האַלב־מתנגדים פֿאַרלאָזט אויף הפֿקר דעם רײַכן אוצר פֿון רוחניות, וואָס שטעקט אין זייער אייגענער חסידישער טראַדיציע. וועגן דעם דאָזיקן חכמה־אוצר, וואָס ציט צו אַפֿילו קרעסטלעכע פּראָפֿעסאָרן און טעאָלאָגן, וועל איך דערציילן אין מײַן קומענדיקן אַרטיקל, וווּ איך וועל אויך מסביר זײַן, פֿאַרוואָס איך באַטראַכט די פֿינצטערע זײַט פֿון ניו־סקווער דווקא מיטן מתנגדישן דרך.