װאָס װעט זײַן די צוקונפֿט פֿאַר אונדז, ייִדן, אין פֿראַנקרײַך?

What Does the Future Hold For Us, Jews, in France?

אַ באַוואָפֿנטער סאָלדאַט פּאַטרולירט אַ ייִדישע שיל אין מאַרע, דער ייִדישער קוואַרטאַל פֿון פּאַריז, דעם 12טן יאַנואַר
Getty Images
אַ באַוואָפֿנטער סאָלדאַט פּאַטרולירט אַ ייִדישע שיל אין מאַרע, דער ייִדישער קוואַרטאַל פֿון פּאַריז, דעם 12טן יאַנואַר

פֿון מאַשע פֿאָגעל*

Published January 28, 2015, issue of February 23, 2015.

(די 2 טע זײַט פֿון 4)

„נישט דאָס באַרויִקט מיך, דערקלערט ער, אָבער דאָס װײַזט אָן, אַז די פֿראַנצױזישע מאַכט האָט שױן פֿאַרשטאַנען — ס’עקזיסטירט אַ סכּנה! איך בין אַנטױשט צו זען, אַז ס׳האָט געדאַרפֿט נעמען אַזױ פֿיל צײַט, איידער מ׳האָט זיך געכאַפּט. דערװײַל האַלט איך נישט, אַז איך מוז מיט װײַב און קינד אַװעקפֿאָרן. אפֿשר װעלן מיר פֿאַרלאָזן פּאַריז: זעט אױס, אַז לעבן אין די קלענערע שטעט איז רויִקער; אָבער פֿון פֿראַנקרײַך וויל איך נישט אַוועקפֿאָרן, כאָטש איך קען, אַװדאי, אין דעם נישט זײַן זיכער. אויב, למשל, ס׳װעט מאַרי לע פּען, די פֿירערין פֿון דער עקסטרעם־רעכטער פּאַרטיי װערן אױסגעװײלט, װעלן מיר מיט גרױס טרױער פֿאַרלאָזן אונדזער לאַנד.“

צו די ווערטער גיט שלמה מלכּה צו: „שױן צען אָדער פֿופֿצן יאָר האָבן ייִדן פּראָבלעמען. ס’האָט זיך אָנגעהױבן אין די שולן אין 2000. דאַן זענען די קינדער מיטאַמאָל עלטער געוואָרן. דעם יונגן אילאַן האַלימי האָט מען דערהרגעט, װײַל ער איז געװען אַ ייִד. פֿיר מענטשן, צװישן זײ דרײַ קינדער, האָט אַ טעראָריסט דערשאָסן אין טולוז, ווײַל זיי זענען געווען ייִדן. נישט לאַנג צוריק נישט װײַט פֿון פּאַריז, אין קרעטײל, האָבן גנבֿים אַטאַקירט ספּעציעל אַ ייִדיש הױז. קײנער איז נישט אַרויס אױף די גאַסן. דאָס מאָל פֿאַרשטײט מען, סוף־כּל־סוף, אַז די סכּנה איז געקומען נישט נאָר פֿאַר די ייִדן, נאָר פֿאַרן גאַנצן לאַנד.“

כאָטש אַ סך ייִדן, באַזונדערס צװישן די, װאָס זענען מער פֿאַרכאַפּט סײַ מיטן רעליגיעזן און סײַ קולטורעלן ייִדישן לעבן, האָבן שװערע דאגות װעגן זײער צוקונפֿט, שטאָלצירן אַלע מיט דער רעאַקציע פֿון דער פֿראַנצױזישער נאַציע, װאָס איז אַרױס אױף די גאַסן, כּדי צו דעמאָנסטרירן און דערקלערן, אַז זײ װילן בלײַבן לעבן אין אַ פֿרײַען לאַנד.

„דאָס איז געװען“, האַלט חיים קאָרסיאַ, דער רבֿ ראשי פֿון דער פֿראַנצױזישער ייִדישער קהילה, „די אױפֿװעקונג פֿון די, װאָס האָבן ביז אַצינדער געשוויגן. לאַנגזאַם, שטילערהײט, זענען זײ דאָס מאָל אַרױסגעגאַנגען אױף דער גאַס. אפֿשר האָט אַזױ שטיל און װערדיק אױסגעזען, ווי איך שטעל זיך פֿאָר, דער װאַשינגטאָן־מאַרש אַרום מאַרטין לוטער קינג, אין 1963.“