(די 3 טע זײַט פֿון 3)
הרבֿ דוד נידערמאַן, אַ באַקאַנטער כּלל־טוער פֿון וויליאַמסבורג, האָט האַרציק באַדאַנקט אָבאַמאַ; דער עולם האָט געענטפֿערט מיט הויכע אָוואַציעס. דער וואָרטזאָגער, הרבֿ יעקבֿ שאַפּיראָ, האָט באַטאָנט, אַז נתניהוס אָפּאָרטוניסטישע אַרײַנמישונג אין דער פּאָליטיק פֿון אַן אַנדער לאַנד, כּלומרשט ווי אַ פֿאָרשטייער פֿונעם גאַנצן כּלל־ישׂראל, איז פּשוט סכּנותדיק. שאַפּיראָ, זײַענדיק אַליין אַ ליטווישער ייִד פֿונעם „ישיבֿישן‟ לייקוווּדער שניט, פֿירט אָן מיט דער סאַטמאַרער ענגלישער אַנטי־ציוניסטישער וועבזײַט „נטרונא‟ און אַ צאָל אַנדערע ענלעכע פּירסום־פּראָיעקטן אויף דער אינטערנעץ. אין דעם פֿאַל, האָט ער אָבער באַטאָנט, דאַרף מען נישט זײַן אַ קעגנער פֿון ציוניזם, כּדי צו פֿאַרשטיין, אַז נתניהוס אויפֿפֿירונג איז אַ געפֿערלעכע חוצפּה.
די אַנטי־ציוניסטישע שיטה פֿונעם סאַטמאַרער רבין איז נישט קיין חידוש. לויט זײַן דעה, איז די עצם־עקזיסטענץ פֿון אַ מלוכה, וווּ ייִדן הערשן איבער די אַנדערע תּושבֿים און האַלטן, אַז זיי זענען מער נישט אין גלות, אַ סכּנותדיקע פֿאָרעם פֿון אַפּיקורסות. כּל־זמן אין ארץ־ישׂראל הערשט נאַציאָנאַליזם, איז עס אַ געפֿערלעכע פּאַסטקע, נישט אַ מקום־מיקלט פֿאַר ייִדן.
דאָס מיינט נישט, חלילה, אַז אַזעלכע חסידים זאָרגן זיך נישט וועגן אַנדערע ייִדן. אַדרבה, אויב מע טראַכט זיך אַרײַן, קאָן מען באַמערקן, אַז אין אַ טייל פֿאַלן זענען זייערע דעות נישט אַזוי ווײַט פֿון די ישׂראלדיקע „חד״שניקעס‟ און אַנדערע לינקע, וואָס ווילן שאַפֿן אַ בירגערלעכע געזעלשאַפֿט, וווּ ייִדן, אַראַבער און אַלע אַנדערע תּושבֿים פֿונעם לאַנד זאָלן זײַן אינגאַנצן גלײַך, און גלייבן, אַז אַזאַ געדאַנק איז דווקט גוט פֿאַרן מצבֿ פֿון דער ייִדישער באַפֿעלקערונג. ס׳רובֿ סאַטמאַרער חסידים לייגן אָבער נישט פֿאָר קיין קאָנקרעטע פּאָליטישע לייזונגען און פּראָטעסטירן נישט בשותּפֿות מיט די פּאַלעסטינער צי לינקע.
די פֿראַגע איז, צי קומען אַזעלכע גרויסע המוני־עם אויף די מאַסן־דעמאָנסטראַציעס טאַקע צוליב זייערע אַנטי־ציוניסטישע דעות? אין אַ געוויסער מאָס — יאָ, אָבער דאָס איז נישט די איינציקע סיבה. דעם 13טן דעצעמבער, האָבן זיך אין מאַנהעטן פֿאַרזאַמלט צענדליקער טויזנטער אַפֿראָ־אַמעריקאַנער אַקטיוויסטן, אין שײַכות מיט גאַרנערס טויט. הגם די חסידים האָבן נישט מורא דערשאָסן צו ווערן אויף דער גאַס דורך דער פּאָליציי, באַציִען זיי זיך צו די פּאָליציאַנטן און צו דער אַמעריקאַנער מלוכה בכלל מיטן זעלבן טיפֿן חשד. אין דער זעלבער צײַט, ווילן זיי פֿאַרזיכערן גוטע באַציִונגען מיט דער רעגירונג.
ביידע סעקטאָרן פֿון דער ניו־יאָרקער באַפֿעלקערונג האָבן נישט ליב, ווען די רעגירונג מישן זיך אַרײַן אין זייער לעבן און שטרעבן צו לייזן די אייגענע פּראָבלעמען אַליין. ווען עס קומט יאָ צו דער רעגירונג, ווײַזן אַרויס סײַ די חסידים, סײַ די שוואַרצע, צוליב דעם הויכן ניוואָ פֿון אָרעמשאַפֿט, די טענדענץ צו שטיצן די דעמאָקראַטן, וואָס זאָרגן זיך מער וועגן די אָרעמע מינאָריטעט־גרופּעס. דער איצטיקער פּראָטעסט איז געווען אַ גוטע געלעגנהייט צוצויִען דעם אויפֿמערק פֿונעם פּרעזידענט און די דעמאָקראַטישע סענאַטאָרן, וועלכע זענען אויפֿגעטראָטן קעגן נתניהוס וויזיט.
אַזוי צי אַזוי, איז אינטערעסאַנט, אַז פֿונעם שטילן געווירבל פֿון די ניו־יאָרקער פּאָליטישע אינטריגעס, שטאַרצן אַרויס אָט־די צוויי באַפֿעלקערונג־גרופּעס, וואָס באַווײַזן זיך לעצטנס כּסדר „אויף די באַריקאַדן‟. עס באַקומט זיך, אַז אַזוי מיט 100 יאָר צוריק, בלײַבט ייִדיש אַ לעבעדיקע שפּראַך פֿון גאַסן־דעמאָנסטראַציעס.
The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason.