דער „דעלי־מאַן‟ זיגי גרובער

The ‘Deli-Man’ Ziggy Grubber

זיגי גרובער מיט זײַן סענדוויטש אין אַן עפּיזאָד פֿונעם פֿילם „דעלי־מאַן‟
Courtesy of Cohen Media Group
זיגי גרובער מיט זײַן סענדוויטש אין אַן עפּיזאָד פֿונעם פֿילם „דעלי־מאַן‟

פֿון דזשאָרדין קוציק

Published March 15, 2015, issue of April 03, 2015.

(די 2 טע זײַט פֿון 3)

כאָטש זיגי גרובער, אַזוי ווי אַלע עכטע „דעלי־מענער‟, האָט זיך אויסגעלערנט ווי אַזוי צו קאָכן ייִדישע מאכלים אויף אַ היימישן אופֿן דורך פּראַקטיק, איז ער אויך אַן אויסגעשולטער פּראָפֿעסיאָנעלער קעכער. ווי אַ יונגער־מאַן האָט ער זיך געלערנט אין דער וועלט־באַרימטער קולינאַרער שול אין לאָנדאָן, דעם „קאָרדאָן בלו‟; געאַרבעט אין די סאַמע חשובֿסטע לאָנדאָנער רעסטאָראַנען, זיך באַקענט מיטן באַקאַנטן ענגלישן קעכער און טעלעוויזיע־פּערזענלעכקייט — גאָרדאָן ראַמסי, און אַפֿילו געקאָכט פֿאַר דער בריטישער מלכּה אַליין.

נאָך דעם, אָבער, וואָס ער איז געפֿאָרן אויף אַ צוזאַמענטרעף פֿונעם Delicatessen Dealers Association (אַ פֿאַראיין פֿון די, וואָס פֿירן אָן מיט „דעליס‟) איז זײַן לעבן אַוועק אויף אַן אַנדער דרך. ווען ער האָט געזען, אַז בלויז אַ פּאָר צענדליקער עלטערע לײַט זענען געקומען אויף דער קאָנפֿערענץ, האָט ער באַשלאָסן צו פֿאַרלאָזן די וועלט פֿון דער ראַפֿינירטער אויסגעפּוצטער קיך און זיך אָפּגעבן מיט די היימישע ייִדישע מאכלים פֿון זײַנע יונגע יאָרן. „איך האָב ליב צו קאָכן עכטע היימישע ייִדישע מאכלים: האָלעפּצעס, גולאַש, הינער־פּופּיקלעך, אַ היימישע יויך מיט עכטע קניידלעך, אַ גוט שטיקל פֿלאַנקען. אַזעלכע מאכלים זענען די, וואָס איך ווייס, אַז איך האָב ליב צו קאָכן און וואָס איך פּרוביר ממשיך צו זײַן‟.

גרובער האָט דערקלערט, אַז אַ סך פֿון די ייִדישע מאכלים זענען פֿאַר זײַנע טעקסאַסער קונים גאַנץ פֿרעמד און עקזאָטיש. „פֿאַרשטייט זיך, אַז מיר פֿאַרקויפֿן אַ סך פּאַסטראַמי און אַזעלכע זאַכן, וואָס זענען מער באַוווּסט. אָבער גוייִשע קונים זעען מיך אויף דער טעלעוויזיע און באַשטעלן קישקע אָדער גריווענעס. ס׳איז קאָמיש, ווײַל אַ סך ייִדן האָבן אויפֿגעהערט צו עסן אַזעלכע זאַכן און די גויים קומען אַרײַן און האַלטן, אַז ס׳איז גאַנץ געשמאַק. די ייִדן דאַרפֿן זיך לערנען ליב צו האָבן זייערע אייגענע מאכלים. די אָרטאָדאָקסן עסן הײַנט סושי און אַלע מינים עסן. אַלצדינג וואָס זיי עסן איז כּשר, אָבער פֿאָרט, זעלטן ווען ייִדישלעך‟.

גרובער האָט באַמערקט, אַז נאָך דעם, וואָס מע האָט אָנגעהויבן ווײַזן „דעלי־מאַן‟, באַשטעלן מער קונים די מאכלים, וואָס ווערן דערמאָנט אינעם פֿילם. וועגן דעם פֿילם גופֿא האָט גרובער דערקלערט: „ס׳איז פֿאַר מיר אַ וווּנדערלעכע איבערלעבעניש. אַ סך מענטשן האָבן הנאה פֿונעם פֿילם. איך האַלט, אַז עריק גרינבערג האָט געטאָן אַן אויסגעצייכנטע אַרבעט‟.

„דעלי־מאַן‟ איז דער דריטער פֿילם אין אַ טרילאָגיע פֿון עריק גרינבערג אַנדזשו וועגן דער ייִדישער קולטור. די פֿריִערדיקע פֿילמען זענען A Cantor‘s Tale (די מעשׂה פֿון אַ חזן) (2005) און The Klezmatics — On Holy Ground (די קלעזמאַטיקס — אויף הייליקער ערד) (2010). כאָטש די ערשטע צוויי פֿילמען באַהאַנדלען די ייִדישע מוזיק, זענען דאָ אַ סך פֿאַרבינדונגען צווישן זיי און „דעלי־מאַן‟. „די מעשׂה פֿון אַ חזן‟, אַזוי ווי „דעלי־מאַן‟, לערנט דעם פּובליקום וועגן אַ ייִדישער טראַדיציע פֿאָקוסירט אויף איין עקספּערט אינעם פֿעלד, דערציילט זײַן פּערזענלעכע געשיכטע און וועבט אַרײַן די דערמאָנונגען פֿון באַקאַנטע פּערזענלעכקייטן אויף דער טעמע (דער אַדוואָקאַט אַלען דערשאָוויץ גיט איבער זײַנע מיינונגען אין ביידע פֿילמען. אין „דעלי־מאַן‟ נעמען אויך אָנטייל פֿײַוויש פֿינקעל, בען סטילער, מײַקל וועקס און לאַרי קינג).