אַ שפּיל אויף ייִדיש — געשפּילט פֿון קינדער

A Yiddish Play Performed by Children

דער פּלאַקאַט פֿאַר דער שפּיל „נאָך צוועלף בײַנאַכט‟
דער פּלאַקאַט פֿאַר דער שפּיל „נאָך צוועלף בײַנאַכט‟

פֿון דזשאָרדין קוציק

Published April 01, 2015, issue of April 17, 2015.

(די 2 טע זײַט פֿון 3)

יאַשינסקיס דרך אין דער וועלט פֿון ייִדיש און ייִדישן טעאַטער איז אַן אייגנאַרטיקער. אַ לעבנס־לאַנגער אָנהענגער פֿון טעאַטער און אָפּערע, האָט ער בעת זײַנע שטודיעס אין „האַרוואַרד‟ אָנטיילגענומען אין אַ ספּעקטאַקל אויף ייִדיש, „די גאַנצע וועלט איז אַ טעאַטער‟, וואָס האָט פֿאָרגעשטעלט סצענעס פֿון פֿאַרשידענע ייִדישע פּיעסעס. אינעם ספּעקטאַקל, רעזשיסירט פֿון דבֿורה קאַפּלאַן (הײַנט אַ פּראָפֿעסאָרשע פֿון טעאַטער אין „ברוך־קאָלעדזש‟) האָט ער געשפּילט חנן פֿון אַנ־סקיס „דיבוק‟. אַ פּאָר יאָר שפּעטער האָט ער זיך געלערנט בײַם „ייִדישן ביכער־צענטער‟ אין אַמהערסט, מאַסאַטשוסעטס אויף דער ערשטער Tent־פּראָגראַם פֿון „שאַפֿעריש שרײַבן‟. אינספּירירט פֿון די אַלע ייִדישע ביכער דאָרטן און פֿאַראינטעריסירט בפֿרט אינעם רעפּערטואַר פֿונעם ייִדישן טעאַטער, האָט ער אָנגעהויבן זיך צו לערנען ייִדיש אויף אַן אינטענסיוון אופֿן, ערשטנס, אַליין אין דער היים דורך לערנביכער, און שפּעטער ווי אַ סטודענט בײַם „ייִדישן ביכער־צענטער‟ בעת דער אָרטיקער זומער־פּראָגראַם. צוליב דעם, וואָס ער האָט זייער אַ סך דערפֿאַרונג ווי אַ טעאַטער־רעזשיסאָר פֿון קינדער (צווישן די פּיעסעס, וואָס ער האָט רעזשיסירט בײַם „מישיגינער אָפּערע־טעאַטער‟ איז געווען „ברונדיבאַר‟, וואָס מע האָט לכתּחילה געמאַכט אין טערעזנשטאָט), איז עס געווען נאַטירלעך, אַז יאַשינסקי וואָלט געוואָלט קאָמבינירן זײַנע צוויי אינטערעסן, כּדי אויפֿצושטעלן אַ פּיעסע מיט קינדער אויף ייִדיש.

„איך האָב געזען, אַז ס׳איז דאָ אַ ׳פֿישמאַן־פֿונדאַציע פֿאַר ייִדישער קולטור׳, וואָס שטיצט אונטער פּראָגראַמען, וואָס העלפֿן קינדער זיך צו לערנען ייִדיש‟, האָט יאַשינסקי דערקלערט. „איך האָב געוואָלט אויפֿפֿירן אַ ייִדישע פּיעסע; האָב איך געטראַכט, אַז ס׳איז אַ גוטע געלעגנהייט. איך האָב זיך באַראַטן מיט דער שול און אַליין אָנגעשריבן די אַפּליקאַציע, ווײַל קיינער אין דער שול, אַחוץ מיר, קען ניט קיין ייִדיש, און די אַפּליקאַציע האָט מען געדאַרפֿט אָנשרײַבן אויף ייִדיש. מיר האָבן טאַקע באַקומען דאָס געלט‟.

יאַשינסקיס אויפֿגאַבע איז ניט קיין גרינגע: ער דאַרף ניט בלויז רעזשיסירן די פּיעסע, נאָר לערנען זײַנע אַקטיאָרן אַרויסצורעדן דעם דיאַלאָג אויף ייִדיש, אַ שפּראַך, וואָס זיי פֿאַרשטייען ניט. „איך האָב איבערגעשריבן די פּיעסע נאָך אַ מאָל מיטן ייִדישן טעקסט און אונטער יעדן וואָרט צוגעגעבן די ענגלישע איבערזעצונג‟, האָט ער דערקלערט. „זיי לערנען דעם ענגלישן און ייִדישן טעקסט צוזאַמען. מיר האָבן אָנגעהויבן מיט ענגליש, כּדי זיי זאָלן קענען אויסגעפֿינען, וואָס איז דער סוזשעט, דער סיפּור־המעשׂה און ווער זענען די העלדן, וואָס זיי דאַרפֿן שפּילן. נאָך דעם, האָבן מיר אָנגעהויבן מיט די ייִדישע ווערטער. איך אַרבעט מיט זיי פֿאַר יעדער רעפּיטיציע און מיר רעדן אַרום די גראַמאַטישע עלעמענטן, וואָס זיי לערנען. זיי לערנען זיך אַ סך אויך פֿון די רעקאָרדירונגען פֿון דער שפּיל, וואָס איך האָב צוגעגרייט פֿאַר זיי אויף ייִדיש, אַז זיי זאָלן קענען הערן דעם טעקסט און דעם אַרויסרעד. זיי זענען זייער פֿעיִק. אמת, זיי לערנען זיך פּאַמאַלעך, אָבער זיי דאַרפֿן זיך אויסלערנען אַלע דיאַלאָגן אויף אויסנווייניק. ס׳איז שווער, אָבער זיי זענען קלוג, און זיי אַרבעטן זייער שווער. מיר האָבן אַ חודש ביז דער פֿאָרשטעלונג. איך מיין, אַז זיי וועלן זײַן גרייט‟.