נײַע זינגלידער פֿונעם עסטרײַכער פּאַסטעך

Songs from the Austrian Shepherd

פֿון איציק גאָטעסמאַן

Published April 07, 2015, issue of May 01, 2015.

(די 2 טע זײַט פֿון 2)

„רעדט איבער ווײַטער‟, אַ ליד אויף דײַטש, דערמאָנט אינעם סטיל פֿון ברעכט און ווײַל, און דערציילט וועגן זײַן שכנה און איר קסענאָפֿאָביע — אַן אַלטע, אָבער שטענדיקע פּראָבלעם נאָך הײַנט אין עסטרײַך.

איינס פֿון די נישט־אָריגינעלע לידער אויף דער רעקאָרדירונג איז „דעם פּאַסטעכס קלאָגליד‟, וואָס ברויער האָט זיך אויסגעלערנט פֿון מאַקס אַבראַהאַם אין אַמעריקע. דאָס ליד איז אין דער טראַדיציע פֿון בערל בראָדערס לידער, וועלכע הייבן זיך אָן מיט דער שורה „איך נעבעך…‟ אַבראַהאַם האָט דאָס געזונגען אין אַ מכירת־יוסף־שפּיל אין דער אַלטער היים. די קאַפּעליע שפּילט דאָס מיט דעם פּאַסיקן רומענישן האָראַ־ריטעם.

ווײַל איך, נעבעך, איך בין אַ פּאַסטעך
איך לעב גאָרנישט אויף דער וועלט.
ווען יעדער פֿרייט זיך
ליג איך באַשטענדיק אין פֿעלד.

אין נאָך איין אָריגינעל ליד אויף דײַטש, „ליבע הייסט לאָז־לאַסן‟, הערט מען ברויערס פֿילאָסאָפֿיע וואָס שייך זײַן לעבן אינעם מאָמענט, ווען אַ פֿרוי וויל אים פֿאַרלאָזן, און ווען די קינדער קריכן וווּ מע דאַרף נישט.

דער קאָמפּאָזיטאָר ניצט אָפֿט פּאָפּולערע ריטמען און אַפֿילו געוויסע מעלאָדיעס קלינגען באַקאַנט. דאָס מאַכט אים נישט אויס; אַ פֿאָלקזינגער נעמט די מוזיקאַלישע סחורה וואָס ער האָט בײַ דער האַנט.

ברויער לאָזט דעם צוהערער נישט פֿאַרגעסן עסטרײַכס נאַצישע פֿאַרגאַנגענהייט און מיט אַ טשאַ־טשאַ־ריטעם אינעם דײַטשן ליד „זעלבער‟, זינגט ער וועגן די שוועריקייטן, וואָס דאָס לאַנד האָט בײַם אָנערקענען זײַנע מעשׂים־רעים.

אָבער ברויער זינגט נישט בלויז ערנסטע לידער; דאָס ליד „האָט די באָבע‟ איז אַ פֿריילעכע שאַפֿונג, צו וועלכער עס גלוסט זיך טאַנצן.

ס׳האָט די באָבע פֿון מײַן באָבע
נאָך אין אַלטן שטעטל־געסל,
האָט זי נאָך געזונגען אָט־אַזוי
יאַ־באַ־באַ־באַ־באַ

אין אונדזער הײַנטיקער ייִדיש־וועלט פֿאַרמאָגן מיר כּלערליי טיפּן פֿון אַ סך לענדער, און מיט פֿאַרשיידענע הינטערגרונטן. האַנס ברויער, דער וואַנדערער, באַרײַכערט די דאָזיקע סבֿיבֿה, ווײַל ייִדיש, די הײַנטיקע פּאָליטיק, זײַן משפּחה־לעבן און ־געשיכטע זענען נישט קיין שפּיל פֿאַר אים, נאָר וויכטיקע ענינים, וואָס טרײַבן אים צו שאַפֿן און אָנטיילצונעמען אין דער אַנטוויקלונג פֿון אַ בעסערער וועלט.