ידיעות פֿון וואַרשע

News From Warsaw

פֿון קאָבי ווײַצנער

Published May 19, 2015, issue of June 12, 2015.

אַן אויסשטעלונג פֿון צייכענונגען אָן פֿאַרבן

אַ נײַע אויסשטעלונג אינעם מוזיי פֿונעם קעניגלעכן שלאָס אין דער וואַרשעווער אַלט-שטאָט, הייסט אויף פּויליש Żyd Niemalowany w Ziemi Kanaan; דהײַנו, ייִדן געצייכנט אָן פֿאַרבן. סע גייט אַ רייד וועגן צייכענונגען פֿון ייִדן מיט טינט און פֿעדער, אָן קאָלירן. וווּ? אין ארץ־כּנען. דאָס לאַנד כּנען איז, פֿאַרשטייט זיך, ארץ־ישׂראל. די אויסשטעלונג איז אין תּוך אַ קאָלעקציע פֿון גראַפֿישער קונסט פֿונעם 15טן ביזן 18טן יאָרהונדערט. די בילדער אילוסטרירן פֿאַרשיידענע עפּיזאָדן פֿונעם תּנ״ך.

אין פּוילן, אַגבֿ, אין קעגנזאַץ צו ענגלאַנד אָדער אַמעריקע, קען מען נישט דעם תּנ״ך. דאָס לייענען פֿונעם אַזוי גערופֿענעם אַלטן טעסטאַמענט איז אַ מינהג בײַ די פּראָטעסטאַנטן. פּוילן, ווי מיר אַלע ווייסן, איז כּמעט דורכויס קאַטויליש.

דערפֿאַר איז די אויסשטעלונג באַזונדערש דערציִעריש דווקא דאָ אין וואַרשע. די צושויער קענען זיך באַקענען מיט באַרימטע סצענעס פֿונעם תּנ״ך, ווי למשל, דאָס בויען דעם בבֿל־טורעם, די מאַטערנישן פֿון יוסף הצדיק אין מצרים, אָדער בעלשאַצאַרס סעודה, וווּ ער זעט אויף דער וואַנט די באַרימטע ווערטער „מנא, מנא, תקל ופרסיין‟, וואָס מיינט, אַז פּערסיע וועט אין גיכן פֿאַרשקלאַפֿן זײַן מדינה, בבֿל.

לויט מײַן באַשיידענער מיינונג זענען בבֿל און פּערסיע ווײַט פֿון לאַנד כּנען; בעלשאַצאַר איז נישט געווען קיין ייִד, און די בויער פֿון דעם טורעם אויך נישט, אַזוי אַרום, איז דער טיטל פֿון דער אויסשטעלונג נישט קיין פּינקטלעכער, אָבער מילא.

אַ טייל פֿון די צייכענונגען זענען געמאַכט געוואָרן לויט די קלאַסישע מאָלערײַען פֿון גרויסע מײַסטער, ווי וואַן-דײַק, רעמבראַנדט, פּוסע און אַנדערע.

דער וואַרשעווער היסטאָריקער, פּאַוועל שאַפּיראַ,ַ האָט אָרגאַניזירט די אויסשטעלונג. אויב איר וועט קומען זי זען, קענט איר זיך מטריח זײַן צוגיין צוויי גאָרנס אַראָפּ, כּדי צו זען אויך די צוויי פּרעכטיקע רעמבראַנדטס מאָלערײַען: „דאָס מיידל מיטן היטל‟ און „אַ תּלמיד־חכם בײַם שטענדער‟. רעמבראַנדט, ווי באַקאַנט, האָט ליב געהאַט צו מאָלן ייִדישע טיפּן.