וואָס איז דער ציל פֿון „קולטורפֿעסט‟?

What‘s the Goal of Kulturfest?


פֿון דזשאָרדין קוציק

Published May 22, 2015, issue of June 12, 2015.

(די 2 טע זײַט פֿון 3)

מלאָטעק און די פֿירערשאַפֿט פֿון דער „פֿאָלקסבינע‟ באַנוצן זיך מיטן פֿעסטיוואַל ווי אַן אופֿן אונטערצושרײַכן די פֿאַרגרעסערטע טעטיקייט פֿונעם טעאַטער. „מיר האָבן געטראַכט, ווי אַזוי קענען מיר מאַכן דעם גרעסטן רושם אין ניו־יאָרק און איבער דער וועלט, כּדי צו לאָזן מענטשן וויסן, ניט בלויז אַז ס׳איז נאָך דאָ אַ ייִדיש־טעאַטער; נאָר אַ ייִדיש־טעאַטער, וואָס אַנטוויקלט זיך אין אַ ׳צענטער פֿאַר פֿאָרשטעלונגס־קונסט׳ אין די לעצטע יאָרן?… ס׳איז ניט די ׳פֿאָלקסבינע׳, וואָס איז געווען, וווּ מע האָט געשטעלט איין פּיעסע 20 וואָכן לאַנג און שוין. איצט קומען שטענדיק פֿאָר אַ סך פֿאַרשידענע זאַכן בײַ אונדז מיט אַ מאָל‟.

מלאָטעק האָט דערקלערט, אַז דער פֿעסטיוואַל צילט זיך צו ברענגען אַ פֿאַרשיידנאַרטיקן עולם, אַרײַנגערעכנט די מענטשן, וואָס קומען ניט געוויינטלעך אויף די פֿאָרשטעלונגען בײַ דער „פֿאָלקסבינע‟. „דער גרעסטער ענין פֿאַר אונדז איז געווען, ווי אַזוי צו ברענגען אַן עולם, וואָס האָט ניט קיין פֿאַרבינדונג צו ייִדיש‟? האָט ער דערקלערט. „ווי אַזוי ברענגט מען זיי צום טיש? איז, טוען מיר עס ניט בלויז דורך מוזיק, ניט בלויז דורך טעאַטער, נאָר אויך דורך אַן אַקאַדעמישן סימפּאָזיום און זאַכן פֿאַר קינדער. ס׳איז דאָ עפּעס פֿאַר אַלעמען. מיר אַרבעטן אויף דעם שוין דרײַ יאָר און במשך פֿון דער צײַט האָט זיך דער פֿעסטיוואַל אַנטוויקלט אַ סך גרעסער, ווי מיר האָבן זיך לכתּחילה פֿאָרגעשטעלט‟.

כאָטש דער איצטיקער פֿעסטיוואַל איז גרעסער ווי אַלע פֿריִערדיקע ייִדיש־פֿעסטיוואַלן זינט דער צווייטער וועלט־מלחמה, האָט מלאָטעק דערקלערט, אַז זײַן בראשית ליגט אויך צום טייל אין די צוויי אינטערנאַציאָנאַלע פֿעסטיוואַלן פֿון ייִדיש־טעאַטער, וואָס זענען פֿאָרגעקומען אין מאָנטרעאַל אין 2009 און 2011. „די סיבה, פֿאַר וואָס מיר האָבן געהאַט די חוצפּה בכלל צו פּרובירן צו מאַכן אַזאַ פֿעסטיוואַל, איז ברײַנע וואַסערמאַן. זי האָט געשאַפֿן צוויי אינטערנאַציאָנאַלע פֿעסטיוואַלן אין מאָנטרעאַל, און זיי האָבן געהאַט געוואַלדיקע דערפֿאָלגן. און צוליב איר דערפֿאַרונג האָבן מיר באַשלאָסן, אַז מיר וועלן עס אויך קענען טאָן‟.

דער פֿעסטיוואַל וועט זיך אָפֿיציעל אָנהייבן זונטיק, דעם 14טן יוני, מיט אַ דערעפֿענונגס־קאָנצערט בײַם „ווינטער־גאָרטן‟ אין „בראָקפֿילד־פּלייס‟ מיט די „קלעזמאַטיקס‟ און דער באַקאַנטער אַמעריקאַנער זינגער ניל צדקה, ווי אויך די אַקטריסעס פֿון דער ייִדישער בינע און „בראָדוויי‟ — עלינאָר ריסאַ און דזשאָען באָרץ, דער ייִדישער „רעפּ‟־זינגער פֿון מאָנטרעאַל SoCalled און די ייִדישע זינגער קאַרסטען טרויקע (דײַטשלאַנד), פּאָלינאַ שעפּהערד (רוסלאַנד/ענגלאַנד) און בענטע קאַהאַן (נאָרוועגיע). מיט איין טאָג פֿריִער וועט פֿאָרקומען אַ „באָרשט־באַל‟ בײַם „פּייפּער־באָקס‟ נאַכט־לאָקאַל אין ברוקלין מיט אַ פֿאַרשידנאַרטיקער גרופּע זינגער און מוזיקער, וואָס וועלן אויפֿטרעטן מיט לידער אויף ייִדיש, רוסיש, אוקראַיִניש, ענגליש און העברעיִש. די מוזיק וועט אַרײַננעמען פֿאַרשידענע סטילן, ווי קלעזמער, פֿאָלק, „פּאָנק‟, „היפּ־האָפּ‟ און עלעקטראָנישע מוזיק. אין דער „הויז־קאַפּעליע‟ וועלן אויפֿטרעטן צווישן אַנדערע פּאָלינאַ שעפּהערד, פֿראַנק לאָנדאָן, לאָרין סקלאַמבערג, ברײַאַן גלאַסמאַן, דזשייק שולמאַן־מענט און דמיטרי „זיסל‟ סלעפּאָוויטש.

כאָטש ניט אַלע טעאַטערס און מוזיקער וועלן שפּילן טאַקע אויף ייִדיש במשך פֿונעם פֿעסטיוואַל, האָט ראַבין שאַטעל דערקלערט, אַז „דער פֿאָדעם, וואָס בינדט זיי אַלע צונויף איז ייִדיש; זיי זענען אַלע שטאַרק באַאײַנפֿלוסט פֿון דער דאָזיקער קולטור. אַלע טעאַטערס, וואָס נעמען אָנטייל אינעם פֿעסטיוואַל העלפֿן ממשיך צו זײַן די ייִדישע קולטור, אָדער אויף אַ טראַדיציאָנעלן אופֿן, דורכן אַרבעטן מיט טעקסטן אויף ייִדיש, אַזוי ווי די ׳רומענער ייִדישער מלוכה־טעאַטער׳, אָדער דער (מאָנטרעאַלער) ׳ייִדישער טעאַטער אויפֿן נאָמען פֿון דבֿורה וואַסערמאַן׳, אָדער דורכן שפּילן פּיעסעס, וואָס שטאַמען פֿונעם ייִדישן רעפּערטואַר, און וואָס העלפֿן ווײַטער אָנצוגיין מיט דער מיזרח־אייראָפּעיִשער ייִדישער ירושה‟.