פּאָסט סקריפּטום: „אַן אומשטערבלעכער פּאָלק‟

Post Scriptum: "An Immortal Regiment"

Getty Images

פֿון מיכאל פֿעלזענבאַום

Published May 28, 2015, issue of June 12, 2015.

(די 2 טע זײַט פֿון 3)

ניט צופֿעליק איז דאָך פּאָפּולער געװאָרן אַ דעה, אַז די טױזנט־יאָריקע געשיכטע פֿון רוסלאַנד קען מען אַרײַנקװעטשן אין אַ קורצן זאַץ: „… און נאָך דעם איז געװאָרן נאָך ערגער.‟ אָבער דער נאַציאָנאַלער גײַסט, די היפּערטראָפֿירטע געטרײַשאַפֿט דעם הײמלאַנד… אַ װוּנדער־שבװוּנדער… עס דאַכט זיך, אַז די צײַט איז ניט בכּוח צו ענדערן די אַזױ גערופֿענע „רעטענישפֿולע רוסישע נשמה‟. און דאָס רעטעניש איז — װיפֿל צײַט איז אַ גרױס פֿאָלק מסוגל לײַדן, כּדי צו קומען צו אַ פּשוטער מסקנא, אַז די פֿאָרמל פֿון גליק איז ניט, „װאָס ערגער איז אַלץ בעסער‟, נאָר „… און נאָך דעם איז געװאָרן נאָך בעסער‟.

װײַזט אױס, אַז מיר, דער נאָכמלחמהדיקער דור, װעלן זיך קײן מאָל ניט באַפֿרײַען פֿון דער שרעקלעכער לאַסט פֿון יענעם װעלטקריג. גענאַדי עסטרײַך האָט שױן געשריבן װעגן אַן אײַנדרוק פֿון קאַרנאַװאַלישקײט בעת די פֿײַערונגען פֿונעם 70סטן נצחון־טאָג איבערן נאַצישן דײַטשלאַנד. װי פֿאַרדריסלעך עס זאָל ניט קלינגען, נאָר יעדער מיליטערישער פּאַראַד אין יעדן לאַנד זעט אױס װי אַ קאַרנאַװאַליזירטע בראַװאַדע. און עס איז גאָר ניט װיכטיק דער פֿאַסאָן פֿון די מונדירן, די צאָל ראַקעטן און טאַנקען, װײַל דאָס קלאַצן פֿון אײַזן איז װײַט פֿונעם סטרונעס־מורמל. אַזױ איז דאָס געװען און אַזױ, װײַזט עס אױס, װעט בלײַבן. די קאַרנאַװאַלן אין ריאָ־דע־זשאַנײראָ און אין װענעציע זעען אױס אַ סך פֿרײלעכער װי די „מיליטערישע קאַרנאַװאַלן‟, אָבער דער נצחון־טאָג איבערן נאַצישן דײַטשלאַנד און זײַנע פֿרײַנד (און עס מאַכט ניט אױס, דעם אַכטן אָדער דעם נײַנטן מײַ) מוז בלײַבן אױף אײביק װי אַ סימבאָל פֿון די גװאַלדיקע קרבנות, װעלכע די אַליִיִרטע לענדער האָבן געבראַכט בעתן גורלותדיקן קאַמף מיט די מענטשפֿרעסערס.

דער גאַנצער פּראָפּאַגאַנדיסטישער טאַראַראַם אַרום די פֿײַערונגען פֿונעם נצחון־טאָג אין רוסלאַנד האָט צעשפּאָלטן די װעלט אױף צװײ אומפּראָפּאָרציאָנעלע לאַגערן, און פֿון 10טן מײַ אָן איז געװאָרן קלאָר, אַז צו געפֿינען אַ קאָמפּראָמיס אין דער ממש פּאַטאָװער סיטואַציע װעט זײַן ניט גרינגער װי מיט זיבעציק יאָר צוריק; און צו קומען צו עפּעס אַ פּשרה װעט דױערן אַ סך צײַט. מע קען זײַן זיכער, אַז די פּאָליטיקער װעלן, סוף־כּל־סוף, געפֿינען אַן אױסװעג פֿון דער אױפֿרײַס־סיטואַציע, אָבער דער הײליקער אָנדענק פֿון די מיליאָנען קרבנות פֿון יענעם אוממענטשלעכן קריג איז טאַקע װי באַשמוציקט געװאָרן; און זײ, די אומגעקומענע סאָלדאַטן און ציװילע בירגער, שרײַען צו אונדז פֿון יענער װעלט: מיר זײַנען אומגעקומען, כּדי צו פֿאַרטײדיקן אײַך און אײַערע קינדס־קינדער פֿון דער נאַצישער מגיפֿה.

בײַ זיבעצן יאָר איז מײַן טאַטע נתן, עליו־השלום, אַװעק אױפֿן פֿראָנט, פֿרײַװיליק און אָן באַראַטן זיך מיט דער מאַמע. דער טאַטע זײַנער, שלמה, דער נאַטשאַלניק פֿונעם עװאַקויִרונג־צוג, װעלכער האָט געפֿירט אױף מיזרח די ציװילע בירגער פֿון קיִעװ, איז אומגעקומען בעת אַ באָמבאַרדירונג. דער געליבטער ברודער משה איז אומגעקומען בעת די שלאַכטן אין סטאַלינגראַד; און דער טאַטע נתן איז אַװעק אױפֿן פֿראָנט. און ניט װײַל ער איז געװען אַ פֿאַרברענטער פּאַטריאָט, פּשוט די מלחמה האָט אים פֿאָרגעלײגט אױסקלײַבן װי אַזױ צו שטאַרבן — פֿון הונגער אָדער אין אַ שלאַכט.