פּאָסט סקריפּטום: „אַן אומשטערבלעכער פּאָלק‟

Post Scriptum: "An Immortal Regiment"

Getty Images

פֿון מיכאל פֿעלזענבאַום

Published May 28, 2015, issue of June 12, 2015.

(די 3 טע זײַט פֿון 3)

איך מײן, אַז עס איז איבעריק צו זאָגן, אַז פֿון דעמאָלט אָן און ביזן לעצטן טאָג האָט מײַן טאַטע ניט אױפֿגעהערט צו קעמפֿן — פֿון אָנהײב מיט די נאַציס, און נאָך דעם, ביזן לעצטן אָטעם — מיט די װוּנדן, און דער עיקר, מיט דער מלחמה־טראַוומע. אונדז, די קינדער, האָבן די עלטערן געהיט פֿון זײערע שרעקלעכע מלחמה־זכרונות, אָבער די מלחמה אַלײן האָט אומברחמנותדיק דערמאָנט אונדז װער זי איז. איך געדענק יענע זומערנאַכט אין יאָר 1961, װען די איבערגעשראָקענע מאַמע האָט אױפֿגעװעקט די שטוב: „דער טאַטע ברענט און רעדט פֿון היץ… ער האָט אײן און פֿערציק גראַד‟. גאַנץ קאַיאָר האָט דער דאָקטער אַרױסגעצױגן פֿון טאַטנס האַלדז אַ פֿאַרזשאַװערטן שפּליטער פֿון אַ גראַנאַטע, װעלכן ער האָט געקראָגן מיט פֿופֿצן יאָר פֿריִער, בעת די שלאַכטן אין דרעזדען. די דאָקטױרים האָבן געראַטעװעט דעם טאַטנס לעבן, אָבער פֿון דעמאָלט אָן האָט ער אָנגעהױבן שטאַרבן, פּאַמעלעך און מיט פּײַן.

די זעלבע מלחמה־טראַוומע האָב איך טאָג־טעגלעך געזען און געפֿילט בײַ מײַן ליבן לערער און עלטערן פֿרײַנד, דעם מלחמה־העלד און גרױסן ייִדישן שרײַבער מישע לעװ; אַפֿילו מיט זעכציק יאָר נאָך דער מלחמה האָט זי אים געצױגן צו זיך און ניט געלאָזט צו רו ביזן לעצטן אָטעם.

די פּראָפּאַגאַנדע־מלחמות דױערן ניט לאַנג, און די „העלדן‟ פֿון אַזעלכע מלחמות רופֿן אַרױס אַ געפֿיל פֿון אַן עקלדיק רחמנות, נאָר יענע פּשוטע סאָלדאַטן, די קעמפֿער קעגן דעם נאַצישן דײַטשלאַנד און זײַנע סאַטעליטן. יענע סאָלדאַטן זײַנען די אמתע העלדן, און כּל־זמן זײ לעבן אין אונדזער דאַנקבאַרן זכּרון, בלײַבן זײ אַ טײל פֿון יענעם אומשטערבלעכן פּאָלק, װעלכער הערט ניט אױף צו קעמפֿן פֿאַר אַ בעסערער װעלט, װוּ יעדער אײנער װעט קענען זאָגן: די גאַנצע װעלט איז מײַן הײמלאַנד, װײַל אומעטום איז מיר װױל און גוט.