ייִדיש: פֿון עסטלאַנד קיין סטאַטען־אײַלענד

Yiddish: From Estonia to Staten Island

טימור פֿישעל זינגט אין דער סטאַטען־אײַלענדער רוסישער ליובאַוויטשער שיל.
Dawn Matveev
טימור פֿישעל זינגט אין דער סטאַטען־אײַלענדער רוסישער ליובאַוויטשער שיל.

פֿון יואל מאַטוועיעוו

Published May 29, 2015, issue of June 26, 2015.

(די 2 טע זײַט פֿון 3)

דער זינגער איז געבוירן געוואָרן אין קיִעוו, אינעם יאָר 1962, און וווינט אין טאַלין — די עסטלענדישע הויפּטשטאָט, באַקאַנט בײַ ייִדן ווי רעוועל. די ייִדישע שפּראַך האָט ער אַליין אויסגעלערנט אינעם דערוואַקסענעם עלטער, און רעדט גאַנץ פֿליסיק, הגם, ווי ער האָט זיך אַנטשולדיקט, איז פֿאַר אים נאָך אַלץ שווער צו פֿאַרגעדענקען דעם ריכטיקן גראַמאַטישן מין פֿון אַ טייל ווערטער. פֿישעל האַלט זיך פֿאַר אַ תּלמיד פֿון מיישקע אַלפּערט, זלמן מלאָטעק און חנה (אַדריאַן) קופּער ז״ל, מיט וועלכע ער האָט זיך באַקענט אויפֿן פֿעסטיוואַל „קלעז־קאַנאַדע‟ אין מאָנטרעאָל און אַנדערע מוזיקאַלישע אונטערנעמונגען אַרום דער וועלט. דער זינגער האָט איצט באַזוכט ניו־יאָרק, כּדי זיך צו באַטייליקן אינעם רוסיש־אַמעריקאַנער פֿעסטיוואַל KSPUS („דער קלוב פֿון מוזיקאַלישער זעלבסט־טעטיקייט אין די פֿאַראייניקטע שטאַטן‟), געווידמעט דעם זשאַנער פֿון „באַרדישע‟ לידער, וואָס ווערן געזונגען, געוויינטלעך, פֿאַר אַ קליינעם עולם אונטער אַ גיטאַר־אַקאָמפּאַנימענט.

די צוהערער פֿון טימור פֿישעלס קאָנצערט אין דער שיל.
Dawn Matveev
די צוהערער פֿון טימור פֿישעלס קאָנצערט אין דער שיל.

פֿישעלס וויזיט איז אָרגאַניזירט געוואָרן מיט דער הילף פֿון יעלענאַ (העלען) ברוק — אַ פֿרוי פֿון פּעטערבורג, וועלכע וווינט אין ניו־יאָרק און פֿירט אָן מיטן פּראָיעקט „בלאָנדזשענדע שטערן‟, וואָס שטעלט דעם ציל צו געפֿינען און באַרימט מאַכן די ווייניק באַקאַנטע ייִדישע טאַלאַנטן. דער שלוס־קאָנצערט איז פֿאָרגעקומען אין אונדזער סטאַטען־אײַלענדער שיל.

ברוק האָט איבערגעגעבן, אַז מיט ייִדיש פֿאַרנעמט זי זיך צום ערשטן מאָל און פֿאַרשטייט אַ ביסל די שפּראַך נאָר צוליב דעם, וואָס זי קען דײַטש. לייענענדיק איר פּערזענלעך זײַטל אויפֿן „פֿייסבוק‟, שאַפֿט זיך אַן אײַנדרוק, אַז בדרך־כּלל באַציט זי זיך צו דער ייִדישער קולטור לאַוו־דווקא פּאָזיטיוו. דעם 25סטן מײַ, נאָך פֿישעלס קאָנצערט אויפֿן פֿעסטיוואַל, האָט זי זיך באַקלאָגט, אַז „צו אָפֿט הערן מיר ייִדישע לידער וועגן גאָר פּרימיטיווע פּערסאָנאַזשן, וועלכע זענען פּונקט אַזוי ווײַט פֿון אונדזער קולטור און וועלט־באַנעם, ווי די אויסטראַלישע אַבאָריגענען‟.

אַזוי צי אַזוי, איז דער קאָנצערט געלונגען, הגם בלויז אַ קליינע צאָל מתפּללים זענען געקומען, דער עיקר, מיטל־יאָריקע און עלטערע ייִדן, וועלכע האָבן געהערט ייִדיש אין זייערע סאָוועטישע קינדער־יאָרן. דעם זינגער האָט פֿאַרחידושט, אַז צווישן די שטענדיקע דאַוונער פֿון דער שיל האָט זיך אָפּגעפֿונען אַ שרײַבער פֿונעם „פֿאָרווערטס‟ — דער מחבר פֿון די שורות. וווינענדיק אין עסטלאַנד, ווייסט ער ווייניק וועגן דעם מצבֿ פֿון ייִדיש אין ניו־יאָרק; בלויז טעאָרעטיש האָט ער געהערט, אַז אין אונדזער שטאָט זענען פֿאַראַן גאַנצע ייִדיש־רעדנדיקע ייִדישע קוואַרטאַלן.