אײַנדרוקן פֿונעם „קולטורפֿעסט‟

Impressions of Kulturfest


פֿון דזשאָרדין קוציק

Published June 21, 2015, issue of July 10, 2015.

(די 3 טע זײַט פֿון 3)

שטעלט אײַך פֿאָר: ליפּאַ שמעלצער האָט גערעדט אויף דער בינע וועגן דער וויכטיקייט פֿון ייִדיש ווי אַ „קולטורעלע ירושה‟ און דערקלערט, אַז מע דאַרף זי צוריקברענגען אין די מאָדערן־אָרטאָדאָקסישע קהילות. ס׳איז כּדאַי צו דערמאָנען דעם פֿאַקט, אַז ס׳רובֿ מענטשן, וואָס זענען געקומען אויפֿן קאָנצערט, זענען געווען פֿון די ישיבֿישע און מאָדערן־אָרטאָדאָקסישע קרײַזן („פֿײַוו־טאָונס‟, לייקוווּד און פֿלאַטבוש), וווּ מע האָט שוין לאַנג געהאַט אויפֿגעהערט צו רעדן ייִדיש און וווּ ס׳רובֿ יונגע־לײַט ווילן ניט האָבן צו טאָן מיט דער שפּראַך. ווי שמעלצער האָט אַליין דערמאָנט בעת אַן אַקאַדעמישן פּאַנעל בײַם „מוזיי פֿון דער ייִדישער ירושה‟, פֿאָרגעקומען אין די ראַמען פֿונעם פֿעסטיוואַל, האָט מען אים שוין יאָרן לאַנג געעצהט, ער זאָל זינגען וואָס ווייניקער אויף ייִדיש, ווײַל די „מאָדערנע‟ פֿרומע ייִדן ווילן עס ניט. ניט געקוקט אויף דעם, אָבער, האָב איך אַליין דערזען, ווי טויזנטער יונגע ייִדן פֿון די זעלביקע קרײַזן האָבן הנאה געהאַט אויפֿן קאָנצערט דווקא פֿון די ייִדישע לידער. אַפֿילו דער ראַדיאָ־שטערן נחום סיגעל, וואָס האָט געדינט ווי דער קאָנפֿעראַנסיע בשעתן קאָנצערט, האָט אויסגעדריקט ווי פֿאַרחידושט ער איז געווען צוליב דעם, וויפֿל יונגע ייִדן זענען געקומען אויף אַ קאָנצערט פֿון ייִדישע לידער.

פֿאַרשטייט זיך, אַז דאָס וואָס העכער אַ טויזנט יונגע־לײַט זענען געקומען אויף אַ קאָנצערט וועט ניט בײַטן דעם מצבֿ פֿון ייִדיש אין זייערע קהילות, און ייִדיש וועט צוליב דעם ניט ווערן די רעד־שפּראַך אין די „פֿײַוו־טאָונס‟. אָבער עס קען גרינג געמאָלט זײַן, אַז אַזעלכע קאָנצערטן וועלן אינספּירירן געוויסע יונגע־לײַט זיך צו לערנען ייִדיש.

די מעלות פֿון דער צוזאַמענאַרבעט צווישן די חסידישע און קלעזמער־וועלטן זענען גאַנץ קלאָרע. פֿון איין זײַט, באַקומט די קלעזמער־וועלט גוואַלדיקע טאַלאַנטן, וואָס קענען אויך צוציִען אַ ריזיקן עולם. פֿון דער אַנדערער זײַט, באַקומען אַזעלכע שטערן, ווי ליפּאַ שמעלצער, אַ געלעגנהייט זיך אויסצולערנען אַ ברייטערן רעפּערטואַר און זיך צו באַקענען מיט די קלאַסישע ווערק פֿון דער ייִדישער מוזיק. די דאָזיקע צוזאַמענאַרבעט וועט אויך ברענגען די אוצרות פֿונעם ייִדישן וואָרט און ליד צו אַ ברייטערן ייִדיש־רעדנדיקן עולם בײַ די פֿרומע, און אויך באַקענען די ייִדישיסטן מיט די בעסטע ווערק פֿון דער הײַנטיקער חסידישער מוזיק. בקיצור: אַלע וועלן געניסן פֿון אַזאַ קאָלאַבאָראַציע.

ווי זלמן מלאָטעק האָט מיר דערקלערט, איז דער קאָנצערט נאָר דער ערשטער טראָט אין אַ קאַמפּאַניע צו ברענגען די „פֿאָלקסבינע‟ צו אַ ברייטערן חסידישן פּובליקום. ווי דערפֿאָלגרײַך דער דאָזיקער פּרוּוו וועט זײַן, קען קיינער ניט וויסן, אָבער דער קאָנצערט „ייִדישע נשמה‟ איז געווען אַ געראָטענער אָנהייב. עס פֿאַלט מיר אײַן, אַז די בעסטע פּראָספּעקטן פֿאַר אַ נײַעם יונגן עולם פֿאַר דער „פֿאָלקסבינע‟ זענען אפֿשר ניט די ייִדיש־רעדנדיקע חסידים, נאָר דווקא די ענגליש־רעדנדיקע פֿרומע ייִדן פֿון „פֿײַוו־טאָונס‟ און אַזעלכע געגנטן, וואָס זענען געקומען מאַסנווײַז אויפֿן קאָנצערט.

ווער עס זאָל ניט זײַן זייער פּובליקום אין 20 יאָר אַרום, איז עס קלאָר נאָכן „קולטורפֿעסט‟, אַז די „פֿאָלקסבינע‟ וועט שפּילן אַן אַלץ גרעסערע ראָלע אויף דער ייִדישער גאַס. לאָמיר האָפֿן, אַז מיר וועלן אַלע קענען געניסן פֿון נאָך אַזעלכע דערפֿאָלגרײַכע פֿעסטיוואַלן.