עקספּעדיציע באַזוכט אַמאָליק ייִדיש שטעטל, גלובאָק

Expedition Visits the Once Jewish Town of Glubok

דער דענקמאָל לזכּרון די קרבנות פֿונעם גלובאָקער געטאָ
דער דענקמאָל לזכּרון די קרבנות פֿונעם גלובאָקער געטאָ

פֿון מיכאל קרוטיקאָוו

Published July 29, 2015, issue of August 21, 2015.

(די 2 טע זײַט פֿון 2)

אונדזער עקספּעדיציע איז באַשטאַנען פֿון צװײ גרופּעס. אײן גרופּע האָט געפֿאָרשט דעם ייִדישן בית־עולם, װאָס געפֿינט זיך אין דער צענטער פֿון דער שטאָט. אַזױ װי אין אַנדערע שטעט, האָבן די דײַטשן, און נאָך זײ — די סאָװעטן, גענוצט מצבֿות פֿאַר בױונג און ברוקירן גאַסן. אין די לעצטע צײַטן האָט מען אומגעקערט אײניקע מצבֿות צוריק אױף דעם בית־עולם, און זײ אױפֿגעשטעלט אין רײען בײַם אַרײַנגאַנג װי אַ דענקמאָל. די אָרטיקע אַדמיניסטראַציע האַלט דעם בית־עולם און דעם דענקמאָל פֿאַר די קרבנות פֿון דעם געטאָ אין אַ גוטן צושטאַנד. יעדעס יאָר אין אױגוסט פּראַװעט מען אַן אָפֿיציעלן געדענק־טאָג נאָך די דערהרגעטע ייִדן.

גלובאָק האָט אַ גוטן שם אין הײַנטיקן װײַסרוסלאַנד. מען זאָגט, אַז די אָרטיקע תּושבֿים האָבן איבערגענומען בײַ ייִדן אונטערנעמערישע פֿעיִקײטן. אין גלובאָקער קראָמען קומט מען אײַנצוקױפֿן פֿון דער גאַנצער סבֿיבֿה, אַזױ װײַט װי פּאָסטאַװ און בראַסלעװ. אַפֿילו די אָרטיקע שטאָט־פֿאַרװאַלטונג שטאָלצירט זיך, אַז אַ מאָל איז גלובאָק געװען אַ ייִדישע שטאָט. אָבער קײן סך שפּורן חוץ דעם בית־עולם זײַנען דאָרט ניטאָ. די צװײטע גרופּע פֿון אונדזער עקספּעדיציע האָט געזאַמלט זכרונות װעגן ייִדן צװישן די עלטערע גלובאָקער װײַסרוסן און פּאָליאַקן. אַ פּאָר עלטערע פֿרױען האָבן אונדז דערצײלט װעגן זײערע ייִדישע שול־חבֿרטעס און װעגן די יאָרן פֿון דער מלחמה. כּמעט אַלע געדענקען, װי זײערע משפּחות האָבן אַזױ אָדער אַנדערש געפּרוּװט העלפֿן זײערע ייִדישע שכנים בעת דער דײַטשישער אָקופּאַציע, הגם עס לאָזט זיך אַװדאי ניט פֿעסטשטעלן, װי גלױבװירדיק דאָס איז.

דער ייִדישער עבֿר און די ייִדישע קולטור זײַנען װיכטיק פֿאַר דער הײַנטיקער װײַסרוסישער אינטעליגענץ. מען האַלט אין אײן בױען אַן אײגענע קולטור אױף די חורבֿות פֿון דער סאָװעטישער ירושה. ייִדיש און װײַסרוסיש זײַנען בײדע געװען פֿאָלקס־שפּראַכן, װאָס מען האָט גערעדט אין װײַסרוסלאַנד. איצט פּרוּװט מען צו פֿאַרשטײן, װאָס זשע האָבן אָט די דאָזיקע צװײ פֿאָלקס־קולטורן געהאַט בשותּפֿות, און װי אַזױ קאָן ייִדיש באַרײַכערן די נײַע װײַסרוסישע קולטור.