דאָס ייִדישע מאַראָקאָ אַנטוויקלט זיך ווײַטער

Jewish Morocco Continues to Flourish

יואל און דוניא־אסתּר מאַטוועיעוו אינעם הויז פֿון רבי חיים פּינטאָ הקטן, דער באַקאַנטער קאַסאַבלאַנקער מקובל (רעכטס); אַ חנעוודיקער „גאַסט‟ וואַנדערט צווישן די יאַרמלקעס און ספֿרים אין חיים פּינטאָס הויז
Yoel Matveyev
יואל און דוניא־אסתּר מאַטוועיעוו אינעם הויז פֿון רבי חיים פּינטאָ הקטן, דער באַקאַנטער קאַסאַבלאַנקער מקובל (רעכטס); אַ חנעוודיקער „גאַסט‟ וואַנדערט צווישן די יאַרמלקעס און ספֿרים אין חיים פּינטאָס הויז

פֿון יואל מאַטוועיעוו

Published July 31, 2015, issue of August 21, 2015.

(די 3 טע זײַט פֿון 3)

זינט 2010, זענען אין מאַראָקאָ, אויפֿן מלוכישן חשבון, רעסטאַוורירט געוואָרן צום ווייניקסטן 167 ייִדישע בית־עולמס און אַ גאַנצע ריי היסטאָרישע שילן. דער קיניג, מוכאַמאַד דער זעקסטער, באַטאָנט כּסדר, אַז אין זײַן לאַנד מוז מען אָפּהיטן די 3,000־יאָריקע ייִדישע ירושה. אין מאַרץ, האָט מען אַנאָנסירט, אַז אין גיכן וועט מען אויך דורכפֿירן אַ רעמאָנט אין דער אַלטער שיל פֿונעם היסטאָרישן קאַסאַבלאַנקער „מלח‟.

דער שטאָטישער ייִדישער מוזיי, וועלכער האָט זיך געעפֿנט אין 1997, ווי אַן איניציאַטיוו פֿון דער אָרטיקער ייִדישער קהילה, באַקענט די באַזוכער מיט דער קולטור און געשיכטע פֿון ייִדן אין מאַראָקאָ. דער ערשטער זאַל בײַם אַרײַנגאַנג איז געווידמעט דעם דערמאָנטן פּראָיעקט פֿון שילן־רעסטאַווראַציע.

די טראַדיציאָנעלע מלבושים און חפֿצים פֿון מאַראָקאַנער ייִדן, אויסגעשטעלט אינעם קאַסאַבלאַנקער ייִדישן מוזיי
Yoel Matveyev, with permission of the Museum of Moroccan Judaism in Casablanca
די טראַדיציאָנעלע מלבושים און חפֿצים פֿון מאַראָקאַנער ייִדן, אויסגעשטעלט אינעם קאַסאַבלאַנקער ייִדישן מוזיי

זהור רחיחל (זהאָר רעכיכיל), די ענטוזיאַסטישע און פֿרײַנדלעכע קוראַטאָרין פֿונעם מוזיי, איז אַ מוסולמענישע פֿרוי, וועלכע האָט געווידמעט איר אוניווערסיטעט־שטודיעס די מאַראָקאַנער־ייִדישע ענינים. אין אַ שמועס מיטן „פֿאָרווערטס‟, האָט די קוראַטאָרין באַטאָנט, אַז איר אינסטיטוציע איז אַן עכט־מאַראָקאַנער פּראָיעקט, וואָס באַקומט שטיצע בלויז פֿון די אָרטיקע קוואַלן: די רעגירונג, דער קולטור־מיניסטעריום און די אייגענע ייִדישע קהילה. די עקספּאָנאַנטן ווערן געזאַמלט אויך אויפֿן אָרט, אין מאַראָקאָ.

לויט רחיחלס חשבון, זענען בערך אַ העלפֿט באַזוכער פֿונעם מוזיי אָרטיקע מענטשן, און אַן אַנדער העלפֿט — אויסלענדער, על־פּי־רובֿ אַמעריקאַנער ייִדן, אָפֿטער נישט קיין ספֿרדים. עס באַווײַזן זיך אויך נישט ווייניק פֿראַנצויזישע טוריסטן, ווי אויך אַ געוויסע צאָל ישׂראלים.

די אָרטיקע שולן אָרגאַניזירן כּסדר עקסקורסיעס אינעם מוזיי, כּדי צו באַקענען די מוסולמענישע קינדער מיט דער ייִדישער ירושה פֿון זייער לאַנד. אַ סך באַזוכער זענען סתּם נײַגעריקע מאַראָקאַנער. עס קומען אויך סטודענטן, וואָס פֿאַרנעמען זיך מיט ייִדישע ענינים אין אוניווערסיטעט.

אַחוץ אַזעלכע עקספּאָנאַטן, ווי ספֿר־תּורהס אָדער חנוכּה־לעמפּ, וואָס זענען באַקאַנט יעדן טראַדיציאָנעלן ייִד, זענען אינעם מוזיי אויסגעשטעלט אַ סך אוניקאַלע חפֿצים, וואָס רעפּרעזענטירן פֿאַרשיידענע אַספּעקטן פֿון דער אָרטיקער ייִדישער קולטור, לעבנס־שטייגער און אייגנאַרטיקע מינהגים. איין מוזיי־זאַל איז דעקאָרירט ווי אַן אינטעריער פֿון אַ טראַדיציאָנעלער מאַראָקאַנער שיל. אינעם דאָזיקן זאַל ווערן אויסגעשטעלט פֿאַרשיידענע ספֿרים, אָנגעשריבן אויף ייִדיש־אַראַביש — אַן אַנדער גאָר וויכטיקער אַספּעקט פֿונעם רײַכן מאַראָקאַנער־ייִדישן קולטור־אוצר.