אין מײַן פֿאָריקן אַרטיקל, האָב איך באַטראַכט די טעמע פֿון משיחישע שטימונגען. משיחיזם איז, אַדוואי, טיף פֿאַרבונדן מיטן ענין פֿון נבֿואה.
אין דער פּראָגער נאַציאָנאַלער קונסט־גאַלעריע ווערט איצט דורכגעפֿירט די אויסשטעלונג „קינסטלער און נבֿיאים‟, וועלכע וועט בלײַבן אָפֿן ביזן פֿערטן אָקטאָבער. אין די 1970ער יאָרן איז אין דײַטשלאַנד אויפֿגעקומען אַ חידושדיקע באַוועגונג פֿון מאָלער, וועלכע האָבן זיך באַטראַכט ווי נבֿיאישע רעוואָלוציאָנערן און האָבן געהאָפֿט מיט זייערע קינסטלערישע וויזיעס צו העלפֿן דער מענטשהייט גובֿר צו זײַן דעם עקאָנאָמישן און סאָציאַלן אומיושר.
די באַוועגונג האָט געהאַט אַ בפֿירוש משיחישן און אַנאַרכיסטישן טעם. למשל, דער באַקאַנטער קינסטלער־דאַדאַיִסט יאָהאַנעס באַאַדער האָט דורכגעפֿירט מיט אַ גרויסן סקאַנדאַל אין אַ בערלינער קאַטעדראַל אַן אויסשטעלונג מיטן טיטל „קריסטוס איז פֿאַר אײַך אַ שטיק וווּרשט‟, מאַכנדיק חוזק פֿון די גלחים, פּאָליטיקער און קליינבירגערישע בעלי־הבתּים. נאָך אַ קורצן אַרעסט, האָט באַאַדער דערקלערט, אַז ער איז אויפֿגעשטאַנען נאָך תחית־המתים און געוואָרן דער „אָבערדאַדאַ‟ — דער פּרעזידענט פֿונעם אוניווערס.
נישט געקוקט אויף דעם חוזק־סטיל, האָט באַאַדער זיך אַליין באַטראַכט ווי אַן אומגעוויינטלעכער קריסטלעכער פֿילאָסאָף, וועלכער האָט געפּרוּווט אויפֿצולעבן דעם אוראַלטן גײַסט פֿון די נבֿיאים דורך אַבסורדישע און משוגעתישע העוויות. אַ גאַנצע ריי אַנדערע דײַטשישע, עסטרײַכישע און טשעכישע קינסטלער האָבן אין דער זעלבער תּקופֿה אויך געשטרעבט איבערצוקערן די גאַנצע וועלט מיט זייערע „נבֿואות‟, אַרײַנגערעכנט עגאָן שילע, פֿרידענסרײַך הונדערוואַסער, פֿראַנטישעק קופּקאַ און יאָזעף בויס.
די הויפּט־פֿיגורן אין דער „נבֿיאישער‟ באַוועגונג זענען נישט געווען קיין ייִדן, און זייער באַציִונג צו ייִדישקייט איז נישט אַלעמאָל קלאָר. למשל, קופּקאַ האָט אויסגענוצט אין זײַנע ווערק באַקאַנטע אַנטיסעמיטישע סטערעאָטיפּן. צי איז ער טאַקע געווען אַ שׂונא־ישׂראל אָדער חוזק געמאַכט איבער די אַנטיסעמיטן? די נאַציס האָבן קאָנפֿיסקירט אַ סך שיליס ווערק בײַ די ייִדישע זאַמלער און שטיצער פֿון זײַנע כּמו־פּאָרנאָגראַפֿישע ווערק. ס׳איז שווער צו פֿאַרשטיין, צי זײַן מאָלערײַ איז געווען טאַקע פּאָרנאָגראַפֿיע אָדער אַ פּראָטעסט קעגן דעם פֿאַרוואַנדלונען די פֿרויען אין סעקסועלע אָביעקטן?
The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason.