(די 2 טע זײַט פֿון 2)
איך בין אָנגעקומען אין „ראָט פֿאַר ייִדישע ביכער“ פּונקט צו דער צײַט און זיך אַװעקגעשטעלט אין זײער אַ לאַנגער רײ. די װאָס זענען געשטאַנען פֿאַר מיר, זענען געװען, פּונקט װי איך, יונגע ייִדן, װאָס האָבן געװאָלט פֿאַרברײטערן זײער פּערזענלעכע ייִדישע ביבליאָטעק. דװקא קעגן דעם ייִדישן שטײגער האָט מען געװאַרט מיט געדולד און געשװיגן; אַנישט װאָלט איך זיך געפֿילט באַקװעם אױסצופֿרעגן מײַנע „שכנים“ אין דער רײ, די אַנדערע ביכער־װערעם, װאָס פֿאַר אַ ביכער זײ זוכן און װאָס האָט זײ צוגעצױגן צו דער אונטערנעמונג. איך האָב אָבער באַמערקט, אַז װײניק מענער האָבן געטראָגן קאַפּלעך: אַ סבֿרא, אַז דער „קולטורעלער ייִד“ איז נאָך נישט קײן פֿאַרשװוּנדענער טיפּ.
װען איך בין, סוף־כּל־סוף, אַרײַן בין איך אָנגעפֿאַלן אױף דעם ערשטן טיש, װוּ איך האָב געזען אַ פֿרײַ אָרט זיך אַרײַנצוקװעטשן. ייִדישע קאָכביכער, ראָמאַנען, היסטאָרישע מאָנאָגראַפֿיעס, קינדערביכער, זכרונות… אַלץ װאָס מע װיל, װאָס מע האָט געדרוקט אין די לעצטע פּאָר יאָר, איז געװען צום געפֿינען. אַלע ביכער מיט אַ שײַכות צו ייִדיש האָב איך אַרײַנגעלײגט אין זאַק: עליזאַבעט װײַנבערגס „שײמעס“, סעט ליפּסקיס ביאָגראַפֿיע פֿון אַב. קאַהאַן, דזשאָרדין פֿינקינס „אַ רעטאָרישער שמועס“ װעגן סטיליסטיק אין דער ייִדישער ליטעראַטור. איך האָב זיך אונטערגעהערט, אַז פֿאַניע לעװאַנדאָס „װילנער װעגעטאַריש קאָכבוך“ (איבערגעזעצט פֿון איװ יאַכנאָװיץ) איז אױך געװען, אָבער װײַזט אױס, מע האָט שױן צוגענומען אַלע עקזעמפּלאַרן. אַ קיצור, די פֿופֿצן דאָלאַר װאָס איך האָב באַצאָלט, איז געװען װערט די אַלע זאַכן, װעלכע כ׳האָב געבראַכט אַהײם.
די אונטערנעמונג האָט אין מיר אָבער אַרױסגערופֿן ספֿקות װעגן דער הײַנטיקער לײענערשאַפֿט. ערשטנס, צי אינטערעסירן זיך אַלע יונגע־לײַט מיט פֿיזישע ביכער, אָדער נאָר די ייִדן? אױב נאָר ייִדן, איז פֿאַר װאָס? אין אונדזערע קרײַזן איז דאָך אַ גרױסער סימבאָל פֿון סטאַטוס, װיפֿל ייִדישע ביכער מע האָט אױף די פּאָליצעס אין דער הײם — נישט נאָר די הײליקע ספֿרים, נאָר אױך די מער אַלגעמײנע ייִדישע ביכער. װער װײסט צי מע װעט די „צוגעגנבֿעטע ביכער“ אַפֿילו לײענען? צװײטנס, עס האָט געהערשט אױף דער אונטערנעמונג אַן אַטמאָספֿער פֿון קאָנקורענץ, װײַל װער װײסט, װאָס פֿאַר אַן אָפּקלײַב װעט זײַן אין אַ דרײַסיק סעקונדעס אַרום? האָט מען געמוזט אָפּשאַצן די ביכער „לױטן שער־בלאַט“, ד״ה, סתּם גענומען די ביכער מיט שײנע הילעס און צוציִענדיקע טיטלען. װי באַװוּסט, איז דאָס נישט קײן גוטער אופֿן צו מעסטן די קװאַליטעט פֿון אַ בוך. אָבער מער װי אַלץ בין איך אַװעק פֿון דאָרטן מיטן רושם, אַז ס‘איז דאָ אַ צוקונפֿט פֿאַרן געדרוקטן בוך, בפֿרט בײַ ייִדן. יונגע־לײַט לײענען נאָך אַלץ פֿיזישע ביכער און זענען אַפֿילו גרײט צו פֿאָרן און באַצאָלן פֿאַר זײ. ס‘איז נישט קלאָר אָבער װי לאַנג דאָס װעט אָנגייען.
The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason.