„וואַקס‟: אַלטע ייִדישע קולות אויפֿגעלעבט

“Waks”: Reimaginings of Old Yiddish Song Recordings

פֿון רעכטס: קלעמענס קאַץ, אינגע מאַנדאָס און האַנס־קריסטיאַן יעניקע
פֿון רעכטס: קלעמענס קאַץ, אינגע מאַנדאָס און האַנס־קריסטיאַן יעניקע

פֿון איציק גאָטעסמאַן

Published November 08, 2015, issue of November 27, 2015.

(די 2 טע זײַט פֿון 2)

מאַנדאָס האָט אויסגעקליבן צוויי לידער, וואָס שטאַמען נישט פֿון די סאָוועטישע זאַמלערס, נאָר פֿון מײַן משפּחה. מײַן באָבע ליפֿשע שעכטער־ווידמאַן, אַן אויסערגעוויינטלעכע זינגערין, האָט לייבל כּהן רעקאָרידירט אין ניו־יאָרק אין 1954, און אויף דעם קאָמפּאַקטל הערט מען ווי זי זינגט „יאָסעלע מיט בלימעלע‟, וואָס ענדיקט זיך מיט דער חנעוודיקער סטראָפֿע:

מיידעלעך און ייִנגעלעך האָט שוין נישט קיין מורא.
חתונה האָבן — ס’שטייט דאָך אין דער תּורה.
אַז דער שנײַדער שנײַדט, שנײַדט ער מיט דער מאָדע
און אַז דער רבי וויל אַ ווײַב, מעגן מיר אַוודאי.

אין דעם ליד, האַרמאָניזירט מאַנדאָס מיט דער זינגערין פֿון אַמאָל.

איין ליד זינגט זי צוזאַמען מיט אַ רעקאָרדירונג פֿון מײַן מאַמען, ביילע שעכטער־גאָטעסמאַן. דאָס ליד „דער לינדענבוים‟ איז בעסער באַקאַנט ווי „די ווערבע‟ פֿון חיים־נחמן ביאַליק, אַן איבערזעצונג פֿון העברעיִש. מאַנדאָס האַרמאָניזירט אויך דאָ, און די מוזיקער באַגלייטן.

אויף איין ליד זינגט דער הײַנטיקער קעשענעווער זינגער און קאָמפּאָזיטאָר עפֿים טשאָרני דאָס זעלבע שטיקעלע פֿון אַ תּפֿילה, נאָך דעם ווי עס זינגט עס דער גאַליציאַנער שרײַבער רחמיאל גרין, וואָס בערעגאָווסקי האָט אים פֿאַרשריבן אין 1941 אין קיִעוו. ביידע זינגען מיט דבֿקות און מע פֿילט, אַז טשאָרני האָט עפּעס גײַסטיקס געראַטעוועט פֿון גרינען, וועלכער איז באַלד נאָך דעם אומגעקומען.

אינגע מאַנדאָס האָט מצליח געווען מיט איר קאָמפּאַקטל „וואַקס‟ צו דערוועקן אינעם צוהערער אַ געפֿיל פֿון נאָענטשאַפֿט סײַ צו די אַלטע זינגערס, סײַ צו איר אַנסאַמבל. ס’איז אויך אַ טרויעריק געפֿיל, ווײַל די אַלטע טראַדיציע פֿון די פֿאָלקזינגערס איז צעשטערט געוואָרן. מיט דער רעקאָרדירונג האָט מען, צום טייל, געפֿונען אַ תּיקון.

צו זען אַ ווידעאָ וועגן דעם פּראָיעקט, גיט אַ קוועטש אויף: