ביטערע מחשבֿות אין אַ רעגן

Bitter Thoughts During a Rainstorm

Getty Images

פֿון מיכאל פֿעלזענבאַום

Published November 11, 2015, issue of November 27, 2015.

מרחשװן, דער ביטערער חודש חשװן… די ביטערקייט פֿונעם חודש חשװן — אַזױ טענהן אונדזערע חכמים, האָבן מיר, די אײנפֿאַכע מענטשן, אָנגעהױבן צו פֿילן זינט יענע װײַטע צײַטן, װען עס האָט זיך אָנגעהױבן דער מבול אױף דער װעלט, פּונקט אינעם חודש חשװן.

אױך דאָס יאָר האָט דער רעגן זיך ניט פֿאַרזאַמט און דערמאָנט די בשׂר־ודמניקעס אין ישׂראל, אַז אױף דער װעלט זײַנען דאָ גאָר ביטערע זאַכן, װעלכע ס‘איז כּדאַי צו געדענקען. מילא, ר׳ מנחם־נח האָט געהאַט אַ שײנע און אַ פֿעסטע תּיבֿה און געקענט איבערלעבן יענעם מבול. אין מדינת־ישׂראל, װײַזט אױס, איז ניט געבליבן קײן אײן חכם, װעלכער װאָלט דערמאָנט אונדזער רעגירונג, אַז נישט געקוקט אויף די מחלוקת, ליבע־פּליאָטקעס און מלחמות, זײַנען מיר אײן מאָל אין יאָר זוכה צום חודש חשװן, און זי, די רעגירונג, קען זיך אַפֿילו שטעלן אויפֿן קאָפּ, נאָר אַ שלאַקסרעגן מיט אַ שטורעמװינט װעט יאָ קומען און װעט באַװײַזן דער עקשנותדיקער „גרױסער נאַטשאַלסטװע‟, אַז חשװן שרײַבט מען מיט אַ צוגאָב „מר‟, ביטער.

דאָס יאָר, גאָט צו דאַנקען, האָט דער שטורעם געהאַט רחמנות אױף בית־ישׂראל, און מיר זײַנען אַרױס פֿון דער נאַטור־אָנשיקעניש מיט גאָר קלײנע פֿאַרלוסטן: אָפּגעזעסן אַ װאָך צײַט אָן עלעקטריע, אָן אַ טעלעפֿאָן־פֿאַרבינדונג, דערצו נאָך זיך געלערנט איבערשװימען די גאַס, כּדי אָנצוקומען צו אַן אױטאָבוס־סטאַנציע… מילא, ניט באַקוועם, אָבער ניט שרעקלעך. װי עס פֿלעגט אַ זאָג טאָן מײַן באָבע, מילכּה די צדקתטע: „גאָטעניו, שרעק מיך, נאָר באַשטראָף מיך ניט.‟

אַ סך ביטערער, װי דער שטורעם מיט דער פֿאַרפֿלײצונג אין אײנעם, זײַנען פֿאַר מיר די לעצטע דעקלאַראַציעס און באַשלוסן פֿון דער „יונעסקאָ‟־אָרגאַניזאַציע, דהײַנו: אַ פֿאָדערונג צו מדינת־ישׂראל אױסצומעקן פֿון דער ייִדישער נאַציאָנאַלער ירושה די מערת־המכפּלה אין חבֿרון, דעם קבֿר פֿון דער מוטער רחל אין בית־לחם, דעם קבֿר פֿון יוסף־הצדיק לעבן שכם און… מען איז כּמעט געקומען צו אַ קאָנסענסוס װעגן דעם כּותל־המערבֿי, אַז דער כּותל האָט גאָרניט צו טאָן מיט דער ייִדישער נאַציאָנאַלער ירושה — װאָס זײ בית־מקדש און װער זײ בית־מקדש — ס׳איז סתּם אַזױ, אַ שטיק װאַנט פֿונעם מעטשעט „אַל־אַקצאַ‟. אָט דאָס איז טאַקע באמת ביטער, אַזױ ביטער, אַז ביטערער, דאַכט זיך, קען שױן ניט זײַן.