ייִדישע שפּילגרופּע ווערט אויפֿגעלעבט אין נ״י

Yiddish Playgroup is Revived in NY

די „פּריפּעטשיק‟־קינדער שטעלן זיך אויס ווי אַ באַן, זינגענדיק „די באַן איז אַ לאַנגע‟
די „פּריפּעטשיק‟־קינדער שטעלן זיך אויס ווי אַ באַן, זינגענדיק „די באַן איז אַ לאַנגע‟

פֿון שׂרה־רחל שעכטער

Published December 04, 2015, issue of December 25, 2015.

(די 2 טע זײַט פֿון 3)

צוליב דעם וואָס מיר טרעפֿן זיך אין דרויסן, פּרוּוון מיר צופּאַסן די אַקטיוויטעטן צו די סעזאָנען. בעת אונדזער טרעפֿונג אין אָקטאָבער האָבן די קינדער צונויפֿגעזאַמלט די פֿילפֿאַרביקע אַראָפּגעפֿאַלענע בלעטער און געמאַכט קאָלאַזשן פֿון זיי אויף פּאַפּיר. דערנאָך האָבן זיי זיך אויסגעלערנט שעכטער־גאָטעסמאַנס לידל „בלעטעלעך אין ווינט‟.

די פֿאַרגאַנגענע וואָך האָבן די קינדער צונויפֿגעשאַרט די בלעטער פֿון גאָרטן אין אַ קופּע און צום סוף — אַרײַנגעשפּרונגען אין איר! מיר האָבן אויך געמאַכט לאַטקעס לכּבֿוד חנוכּה און איך האָב זיי פֿאָרגעלייענט י. גויכבערגס ליד וועגן דער מעשׂה פֿון חנוכּה („מיט הונדערטער, הונדערטער יאָרן צוריק, ווען דאָס ייִדישע פֿאָלק האָט געלעבט נאָך אין גליק…‟) באַגלייט מיט וואַסער־פֿאַרב אילוסטראַציעס פֿון אַן ענגליש קינדערביכל.

אַוודאי, וואָלט דאָס אַלץ נישט געווען מעגלעך, ווען די משפּחות וואָלטן זיך נישט אַליין אָנגעטאָן אַ כּוח צו פֿאַרבעסערן די ייִדיש־קענטשאַפֿט פֿון זייערע קינדער. שמועסנדיק מיט די עלטערן לעצטנס, איז מיר געווען אינטערעסאַנט צו הערן וואָס זיי טוען אין שטוב וואָס שייך ייִדיש, בפֿרט אַז ס׳רובֿ עלטערן דערציִען זיי נישט בלויז אויף ייִדיש, נאָר אויך אויף אַ צווייטער נישט־ענגלישער שפּראַך, אַזוי אַז אָפֿט מאָל „קאָנקורירט‟ ייִדיש מיט כאָטש איין אַנדער לשון.

עטלעכע פֿון די ביכלעך, וואָס די עלטערן האָבן פֿאָרגעלייענט פֿאַר זייערע קינדער אין שטוב
עטלעכע פֿון די ביכלעך, וואָס די עלטערן האָבן פֿאָרגעלייענט פֿאַר זייערע קינדער אין שטוב

ס׳איז ספּעציעל אינטערעסאַנט צו הערן וואָסערע ייִדישע ביכער די הײַנטיקע קינדער האָבן ליב צו הערן. כאָטש הײַנט קען מען נאָך אַלץ באַקומען די קלאַסישע קינדערביכער פֿון די 1930ער און 1940ער יאָרן דורכן „ייִדישן ביכער־צענטער‟, לייענען די עלטערן אויך פֿאָר פֿאַר זיי געוויסע מאָדערנע קינדערביכער — בפֿרט די פֿילפֿאַרביקע פֿון די חסידישע קרײַזן.

הערשל גלעזער רעדט ייִדיש מיט זײַן 4־יאָריקן זון, סענדערל, בשעת זײַן פֿרוי, גאָשאַ רעדט מיט אים פּויליש (אָבער בלויז, ווען זי איז אַליין מיט אים; ווען אַלע דרײַ זענען צוזאַמען רעדט מען ייִדיש.) ווען זיי גייען צום אָרטיקן חב״ד שבת אין דער פֿרי, רעדט דער רבֿ אויך ייִדיש מיט סענדערן.

דערצו האָבן די גלעזערס „אַ גאַנץ בכּבֿודיקע ביבליאָטעק אויף דרײַ שפּראַכן,‟ האָט הערשל געזאָגט. וואָס זענען סענדערס באַליבטסטע ייִדישע ביכלעך? „אַ געוויסע צײַט האָבן מיר אָן אַ סוף געלייענט ׳די קאַץ דער פּאַיאַץ׳ (//www.yiddishcat.com/), אָבער איצט איז ער זייער אַרײַנגעטאָן אין לערנען דעם אַלף־בית.‟ פֿאַר דעם צוועק ניצן זיי אַניק פּרים מאַרגוליעס „הוליעט קינדערלעך‟ (פּובליקירט פֿון דער „מעדעם־בילביאָטעק‟).

מאַשע פֿאָגעל, וואָס האָט זיך לעצטנס אַריבערגעצויגן קיין ניו־יאָרק פֿון פּאַריז, רעדט ייִדיש מיט איר 7־יאָריק ייִנגעלע, סאַשינקע, און 3־יאָריק מיידעלע, לאהלע; און דער טאַטע רעדט מיט זיי פֿראַנצייזיש. כאָטש ביידע קינדער פֿאַרשטייען ייִדיש, ענטפֿערן זיי דער מאַמען כּמעט אין גאַנצן אויף פֿראַנצייזיש. „מיט אַנדערע מענטשן רעדן זיי יאָ ייִדיש — האָט מאַשע דערקלערט — ווי, למשל, מיט מײַן טאַטן, וואָס איז געווען בײַ אונדז אין ניו־יאָרק אַ וואָך צײַט, און אויך מיט זייער מומע, וואָס קען בלויז ענגליש און ייִדיש.‟ (דערווײַל קענען די קינדער נאָך נישט קיין ענגליש).

מאַשע לייענט זיי פֿאָר ייִדישע ביכלעך יעדן אויפֿדערנאַכט, איידער זיי לייגן זיך שלאָפֿן. אַ באַליבט ביכל בײַ זיי איז „מעשׂהלעך פֿאַר קינדער‟, פֿון מעקסיקע — אַ זאַמלונג פֿון דערציילונגען ווי, למשל, „מײַזעלע גנבֿ‟. זיי האָבן אויך ליב צו זינגען ייִדישע לידער ווי „האָבן מיר אַ ניגונדל‟ און „די גאָלדענע פּאַווע‟. די פֿאַרגאַנגענע וואָך האָבן מאַשע און לאהלע געזען דעם פֿילם „פּורים־שפּילער‟ מיט מרים קרעסין, און צוויי מאָל אַ וואָך לערנט מאַשע סאַשינקען לייענען ייִדיש.