ייִדישע שפּילגרופּע ווערט אויפֿגעלעבט אין נ״י

Yiddish Playgroup is Revived in NY

די „פּריפּעטשיק‟־קינדער שטעלן זיך אויס ווי אַ באַן, זינגענדיק „די באַן איז אַ לאַנגע‟
די „פּריפּעטשיק‟־קינדער שטעלן זיך אויס ווי אַ באַן, זינגענדיק „די באַן איז אַ לאַנגע‟

פֿון שׂרה־רחל שעכטער

Published December 04, 2015, issue of December 25, 2015.

(די 3 טע זײַט פֿון 3)

ברוך מיטשעל איז נאָך מער אַמביציעז: ער רעדט מיט זײַנע פֿיר קינדערלעך ייִדיש, פֿראַנצייזיש און דײַטש. ייִדיש רעדט ער מיט זיי אַ גאַנצן שבת, אין שיל, ווי אויך יעדן אָוונט בײַם לייגן זיי שלאָפֿן. בעת ער פֿירט זיי אין שול אַרײַן אין דער פֿרי (אַ שטיקל מהלך, ווײַל ער וווינט אין מאַסאַטשוסעטס, אָבער די ייִדישע טאָגשול איז אין קאָנעטיקאָט), זינגען זיי ייִדישע לידער.

„זיי האָבן ספּעציעל ליב די חסידישע לידלעך ווי ׳אַ גוט מאָרגן דיר, ייִנגעלעך און מיידעלעך׳, און ׳אַ נײַער טאָג׳, ווי אויך ׳שבת זאָל זײַן׳,‟ האָט ברוך געזאָגט. ווען זיי פֿאָרן אין וויליאַמסבורג, צו קויפֿן קינדערביכלעך און קאַסעטן, פּרוּווט זײַן עלטסט קינד, איידען, וואָס איז 6 יאָר אַלט, צו לייענען די ייִדישע שילדן אויף די געשעפֿטן; און פֿרײַטיק אין דער פֿרי קוקן די ייִנגערע קינדער אויף דער קאָמפּיוטער־פּראָגראַם Yiddish Pop.

דוד פֿישמאַנס און אליסה בן־פּורתס צוויי קינדער — סאָניע, 6, און עליע, 10 — רעדן ביידע פֿליסיק ייִדיש (מיטן טאַטן) און איטאַליעניש (מיט דער מאַמען). ווען עס קומט צום ייִדיש־לימוד, באַציט זיך דוד אַנדערש צו סאָניען ווי צו עליען, צוליב דעם אונטערשייד אין זייער עלטער און פּערזענלעכקייט.

סאָניע האָט שטאַרק ליב, ווען דוד דערציילט איר דעם אינהאַלט פֿונעם בוך זכרונות „מיטן פֿאַרוואָרלאָזטן קינד‟ פֿון טילטשע טיקטין פֿערטיג (תּל־אָבֿיבֿ, 1967). קיין קינדערבוך איז עס נישט, אָבער פֿרוי פֿערטיג באַשרײַבט פּרטימדיק די גאַסנקינדער אין ווילנע, פֿאַר וועמען זי האָט געשאַפֿן אַ קינדערהיים. דאָס זענען געווען גנבֿים, קעשענע־גנבֿים, בעטלער און שלעגער, צווישן 8 און 12 יאָר אַלט. „סאָניע איז פֿאַסצינירט פֿון דעם, בפֿרט פֿון די פֿאָטאָגראַפֿיעס, וווּ מע זעט ווי די קינדער זעען אויס, נאָכן נישט האָבן געבאָדן זיך יאָרן לאַנג,‟ האָט דוד געזאָגט. „אָבער די מחברטע שאַפֿט זייער רירנדיקע פּאָרטרעטן פֿון יעדן קינד באַזונדער — ווי זיי זענען, למשל, געשלאָפֿן אין באַהעלטענישן אונטער דער גאַס.‟

מיט עליען, וואָס איז פֿיר יאָר עלטער, האָט דוד שוין איבערגעלייענט שלמה סײַמאָנס ביכער, „דאָס קלוגע שנײַדערל‟ און „שמערל נאַר‟, און איצט לייענט ער אים פֿאָר „בערעלע‟ פֿון נחום כאַנין — די זכרונות פֿון אַ יונגן בונדיסט. „ס׳איז זייער דראַמאַטיש,‟ האָט דוד דערקלערט. „מע אַרעסטירט און פֿאַרשיקט אים, מע מאַכט באָמבעס, מע זיצט אין תּפֿיסה, מע שלאָגט זיך און דערנאָך אַנטלויפֿט מען. פֿאַר עליען איז דאָס אַלץ זייער פֿאַרכאַפּנדיק.‟

במשך פֿון די קומעדיקע חדשים וועט זײַן אינטערעסאַנט צו זען, צי דער ייִדישער ווערטער־אוצר וועט בײַ די קינדער זיך פֿאַרבעסערן, אַ דאַנק די ביכער, וואָס זיי לייענען און די לידער, וואָס זיי זינגען. דערווײַל וועלן מיר זיך ווײַטער טרעפֿן יעדן חודש אויף פּיצע און ייִדיש־שפּילערײַ אונטערן פֿרײַען הימל. האָפֿנטלעך, וועט דאָס שפּילן זיך מיט אַנדערע קינדער אויף ייִדיש אויך שאַפֿן אַ וואַרעמען צוגאַנג צו דער שפּראַך, אוון זיי מוטיקן עס צו רעדן אַלץ בעסער און אָפֿטער.