אַ ייִדישע ניטל־געשיכטע אין אַ קאָנצענטראַציע־לאַגער

A Jewish Christmas Story in a Concentration Camp

פֿון רות עבענשטיין (USA Today)

Published December 29, 2015, issue of January 22, 2016.

(די 2 טע זײַט פֿון 3)

גיורי האָט פּינקטלעך איבערגעגעבן אויף דײַטש, וואָס זײַן מאַמע האָט אים געבעטן זאָגן. צי האָט ער באַהאַלטן זײַנע געמישטע געפֿילן וועגן בעטלערײַ? צי אפֿשר האָט ער איר דעמאָלט באַחנט מיט זײַן טאַלאַנט פֿאַר רעדן?

„קום מאָרגן‟, האָט די פֿרוי שטיל אַ זאָג געטאָן.

אויפֿן צווייטן טאָג איז מײַן פֿעטער ווידער געקומען. די פֿרוי האָט געעפֿנט די טיר מיט אַ שמייכל. דאָס הויז האָט מײַן פֿעטער פֿאַרלאָזט מיט פֿולע הענט: ברויט, קליידער, אַ פּאָר שיכעלעך, וואָס זענען געווען צו קליין פֿאַר איר קינד. און… אַ פּאָר זאָקן.

זי האָט געמאַכט וואַרעמע וואָלענע זאָקן פֿאַר מײַן מאַמע.

אָנגעטאָן אין די זאָקן און שיך, צוגעפּאַסט פֿאַר איר, איז מײַן מאַמע אַ צופֿרידענע אַראָפּ פֿון איר בעט. אירע צעריסענע שיכעלעך האָט מען געשאָנקען אַן אַנדער קינד אינעם לאַגער. מײַן מאַמע, מײַן באָבע און מײַן פֿעטער האָבן געמאַכט אַ סעודה פֿון די פּראָדוקטן, וואָס די פֿרוי האָט זיי צעגעטיילט. זיי האָבן צעטיילט די אומדערוואַרטע מתּנה צווישן אַנדערע מענטשן אין זייער באַראַק. ס׳איז געווען אַ שטילע פֿײַערונג פֿון מענטשלעכער פֿרײַנדלעכקייט אין ניטל־צײַט.

אין אַפּריל 1945 זענען מײַן מאַמע, מײַן פֿעטער און מײַן באָבע באַפֿרײַט געוואָרן דורך דער סאָוועטישער אַרמיי; דווקא אין יענע זאָקן און שיכעלעך, וואָס זי האָט באַקומען ווי אַ מתּנה איז זי געגאַנגען 28 מײַל צו פֿוס קיין בראַטיסלאַוואַ, כּדי אָנצוהייבן אַ נײַ לעבן. דרײַ חדשים שפּעטער איז זי געוואָרן 4 יאָר אַלט.