סוררעאַליסטישע וויגלידער פֿון אָלאַ בילינסקאַ

Surrealistic Lullabies by Ola Bilinska

אָלאַ בילינסקאַ
אָלאַ בילינסקאַ

פֿון איציק גאָטעסמאַן

Published December 30, 2015, issue of January 22, 2016.

(די 2 טע זײַט פֿון 2)

נישט אַלע לידער זענען וויגלידער. מיכל געלבאַרטס „אַ מיידעלע, אַ ייִנגעלע, לאָמיר אַלע גייען טאַנצן‟, איז אַ טאַנץ־ליד, וואָס מע פֿלעגט זינגען אין אַלע פֿאָלקשולן. קיין מער „קינדערישע‟ ווערטער אין אַ ליד וועט מען נישט געפֿינען. דאָך, אין בילינסקאַס נוסח, ווערט דאָס אויס קינדערליד, עס ווערט אַ מעדיטאַטיוו, כּמעט היפּנאָטיש ליד מיט אַ שטאַרקן ריטעם. מע ווערט פֿאַרכּישופֿט פֿונעם ליד. צוויי קורצע אינסטרומענטאַלע נומערן, „בין־השמשות‟ און „דער טאַנץ‟, ניצט בילינסקאַ ווי אַן אַרײַנפֿיר אָדער אויס­ברייטערונג צו די לידער און דעם פֿאַר­חלומדיקן געפֿיל. די מוזיקער, וועלכע העלפֿן איר צו, זענען: קאַספּער שראָדער, מיקאָלײַ טראַזשאָקאַ און רפֿאל ראָגינסקי. איך שטעל זיך פֿאָר, אַז דער „צונויפֿמישער‟ פֿון די לידער אין סטודיאָ, מיכאל קופּיטש, האָט שווער געאַרבעט מיט דער זינגערין, ביז מען איז געווען צופֿרידן מיט די שטימונג־קלאַנגען.

איך וויל נישט מע זאָל מיינען, אַז אַלע לידער זענען פֿול מיט שרעק. די קלאַנגען פֿון די עלעקטראָנישע אינסטרומענטן דערמאָנען אויך אין קאָסמאָס, און איך שטעל זיך פֿאָר, אַז קינדער וואָלטן געקענט מיט זייער כּוח־הדמיון אַוועקפֿליִען אין די הימלען, צו ווײַטע פּלאַנעטן, זיך צוהערנדיק צו די לידער. בײַם ליד „ווער זינגט עס דאָרט?‟ (ווערטער פֿון זוסמאַן סעגאַלאָוויטש) ניצט מען געוויסע קלאַנג־עפֿעקטן און בײַם הערן רופֿט עס אַרויס אימאַזשן פֿון מלאכים.

אינעם פֿאָלקלאָר פֿון אַלע פֿעלקער ווערט דער ברונעם פֿאַרבונדן מיט מיסטעריע און כּישוף. אין דער ייִדישער ליטעראַטור ווייסט מען דעם מאָטיוו, אַ דאַנק פּרצעס דראַמע „בײַ נאַכט אויפֿן אַלטן מאַרק‟. בילינסקאַס אויסטײַטש פֿון איציק פֿעפֿערס ליד „די קרעניצע‟ (מוזיק פֿון ש. פּאָלאָנסקי) שטעלט דעם טראָפּ אויף דעם כּישוף־פֿאָלקלאָר. ס’רובֿ זינגערס זינגען דאָס ליד ווי אַ פֿריילעכס, אָבער בילינסקאַ האָט אין זינען די שטימונג און נישט דעם ריטעם.

ס’איז כּדאַי צו דערמאָנען ווי שיין דאָס קאָמפּאַקטל איז אַרויסגעגעבן געוואָרן, מיט ווערטער אויף ייִדיש מיט ייִדישע אותיות, אויף ייִדיש מיט לאַטײַנישע אותיות; איבערגעזעצט אויף ענגליש און פּויליש — פֿיר טעקסטן פֿאַר יעדן ליד. חנעוודיקע צייכענונגען באַשײַנען אויך דאָס קאָמפּאַקטל. בילינסקאַ זינגט קאָרעקט אויף ייִדיש, כאָטש איך שטעל זיך פֿאָר, אַז דאָס איז נישט איר מאַמע־לשון.

„בעריאָזקעלע‟ פֿון אָלאַ בילינסקאַ איז אַ שטימונג־מוזיק, און באַטראַכט אונדזערע וויג­לידער פֿון אַן אָריגינעלן קוקווינקל, וואָס טראָגט אונדז אַוועק צום לאַנד פֿון די חלומות.

מע קען הערן ווי בילינסקאַ זינגט „לייג דײַן קאָפּ‟ בײַ דער וועבזײַט: