קלישעען בײַ מעגלעכע „אָסקאַר‟־נאָמינירטע פֿילמען

Cliches On Oscar's Shortlist


פֿון גענאַדי עסטרײַך

Published January 05, 2016, issue of January 22, 2016.

איך האָב לעצטנס געהאַט די זכיה (ריכטיקער, צוויי זכיות) צו זען צוויי פֿילמען, וועלכע זײַנען מיר — ווי פֿילמען, דאָס הייסט, קונסט־ווערק — לחלוטין ניט געפֿעלן געוואָרן. אָבער זיי האָבן, בלי־ספֿק, אַ ווערט ווי דערמאָנונגען פֿון היסטאָרישע געשעענישן. נאָך אַזעלכע פֿילמען וועלן מענטשן, אַ פּנים, אָנהייבן זוכן מער רעלעוואַנטע ידיעות אין אינטערנעץ און אין די געדרוקטע קוואַלן.

דער ערשטער פֿילם איז The Bridge of Spies („די בריק פֿון שפּיאָנען‟), וואָס איז טאַקע וועגן צוויי שפּיאָנען — דעם סאָוועטישן, רודאָלף אַבעל (אונטער דעם דאָזיקן פֿיקטיוון נאָמען איז ער אַרײַן אין דער געשיכטע), און דעם אַמעריקאַנער, גאַרי פּאַוערס. דעם סאָוועטישן שפּיאָן, וואָס איז געבוירן געוואָרן און אויסגעוואַקסן אין ענגלאַנד, האָט מען אַרעסטירט אין יאָר 1957 אין ניו־יאָרק, וווּ ער האָט געוווינט, מאַכנדיק אַן אָנשטעל, אַז זײַן פֿאַך איז געווען מאָלערײַ. ער האָט זיך טאַקע אויסגעטויגט ווי אַ קינסטלער. אים האָט מען פֿאַרמישפּט אויף דרײַסיק יאָר תּפֿיסה.

דער אַמעריקאַנער שפּיאָן האָט געאַרבעט אין אַ נוסח, וואָס האָט גאָרנישט געהאַט צו טאָן מיטן „קלאַסישן‟ שפּיאָנאַזש. גאַרי פּאַוערס איז געווען אַ פּילאָט פֿון אַן עראָפּלאַן, וואָס האָט געקענט פֿליִען זייער הויך — אַזוי הויך ווי קיין סאָוועטישע עראָפּלאַנען האָבן דעמאָלט ניט געקענט פֿליִען. האָט מען אים געשיקט צו פֿאָטאָגראַפֿירן כּלערליי מיליטערישע אָביעקטן אויף דער סאָוועטישער טעריטאָריע. דעם 1טן מײַ 1960 האָט זיך דעם סאָוועטישן מיליטער אײַנגעגעבן דעם עראָפּלאַן אַראָפּצושיסן מיט אַ ראַקעטע, אָבער פּאַוערסן האָט זיך געראַטעוועט, דער פּאַראַשוט האָט אים ניט אונטערגעפֿירט. אים האָט מען פֿאַרמישפּט אויף פֿופֿצן יאָר סאָוועטישער תּפֿיסה.

דער סיפּור־המעשׂה פֿונעם פֿילם דרייט זיך אַרום דעם אַמעריקאַנער אַדוואָקאַט, וואָס האָט פֿאַרטיידיקן רודאָלף אַבעלן און שפּעטער אויסגעפֿירט דעם שליחות פֿון פֿירן אונטערהאַנדלונגען צווישן די צדדים, וועלכע האָבן פֿאָרגעשטעלט דעם סאָוועטן־פֿאַרבאַנד און די פֿאַראייניקטע שטאַטן. סוף־כּל־סוף, האָט מען זיך צונויפֿגערעדט, אַז מע וועט מאַכן אַן אויסטויש מיט די שפּיאָנען.