די גענטריפֿיקאַציע

Gentrification


פֿון לייזער בורקאָ

Published January 20, 2016, issue of February 05, 2016.

דער באַגריף „גענטריפֿיקאַציע‟ (אויף דײַטש: גענטריפֿיצירונג) גייט די לעצטע יאָרן אַלץ מער אַרײַן אין דער מאָדע. אויף ענגליש האָט זיך דאָס וואָרט באַוויזן צום ערשטן מאָל אין 1888 — פֿונעם שטאַם gentry, ווי מע רופֿט דעם שיכט ענגלישע אַדללײַט, וואָס וווינען אויפֿן לאַנד. דעם הײַנטיקן באַטײַט פֿונעם וואָרט האָט אײַנגעפֿירט די ייִדישע סאָציאָלאָגין רות גלאַס אין 1964, כּדי צו באַשרײַבן דעם פּראָצעס, ווי אַזוי רײַכע מענטשן האָבן איבערגענומען געוויסע אָרעמע טיילן פֿון לאָנדאָן. גלאַס האָט געהאַט אַ רבנישן ייִחוס און איז געבוירן געוואָרן אין בערלין, אָבער, ווי אַ ייִדישע טאָכטער און אַן איבערגעגעבענע מאַרקסיסטקע, האָט זי געהאַט שׂכל אַרויסצופֿאָרן אין 1932, גלײַך פֿאַר היטלערס קומען צו דער מאַכט, און זיך צו באַזעצן אין ענגלאַנד.

אַזוי ווי דאָס וואָרט שטאַמט פֿון אַ מאַרקסיסטישער קריטיק פֿון דער מאָדערנער שטאָט־פּלאַנירונג, איז ניט קיין חידוש, אַז עס האָט אַ נעגאַטיוון בײַטעם. ווי באַלד מע ניצט דאָס וואָרט „גענטריפֿיקאַציע‟, האָט מען שוין דעם פּראָצעס אויסגעטײַטשט לרעה. פֿון דעסטוועגן, זײַנען פֿאַראַן אָן אַ שיעור שטעט אויף דער וועלט, וואָס זייערע מעיאָרס לעכצן נאָך דער גענטריפֿיקאַציע, ווי אַ שיכּור נאָך אַ גלאָז משקה. אַ סך שטעט זײַנען אויסגעליידיקט און פֿאַראָרעמט געוואָרן אין משך פֿון די לעצטע פֿופֿציק יאָר, אָבער יענע מעטראָפּאָלן, וואָס זײַנען „געשטראָפֿט‟ געוואָרן מיט דער גענטריפֿיקאַציע, זײַנען דווקא אין אַ סך אַ בעסערן מצבֿ.

לויט אַן אָנגענומענער טעאָריע, קומט דער פּראָצעס פֿאָר אין צוויי כוואַליעס. אין אַן אָרעמער געגנט, אָדער דאָרט, וווּ ס׳איז פֿריִער געווען אַן אינדוסטריעלע געגנט, קלײַבן זיך אַרײַן „פּיאָנערן‟: קינסטלער, סטודענטן, יונגע־לײַט („היפּסטערס‟), וואָס וווינען דאָרט, דער עיקר, ווײַל ס׳איז ביליק. די נײַע אײַנוווינער רעמאָנטירן די אַלטע דירות, זיי ברענגען אַרײַן נײַע קאַפֿעס, לאָקאַלן, קלובן, בקציור, זיי מאַכן די געגנט מער צוציִענדיק. די בעלי־בתּים פֿון די בנינים כאַפּן דעם שניט און אינוועסטירן מער, מאַכן אַ רעמאָנט, פֿאַרוואַנדלען די אַלטע פֿאַבריקן און סקלאַדן אין גרויסע לאָפֿט־דירות. דערצו הייבן זיי אָן צו העכערן דאָס דירה־געלט און דערמיט אַרויסשטויסן די פֿריִערדיקע אָרעמע באַפֿעלקערונג פֿון דער געגנט.

איצט הייבט זיך אָן די צווייטע כוואַליע — פֿון די „גענטריפֿיצירער‟ ממש. דאָס זײַנען אָפֿט יונגע פּראָפֿעסיאָנעלע מענטשן, גוטע פֿאַרדינער (אויך באַקאַנט ווי „יאָפּיס‟), וואָס אַרבעטן, דער עיקר, אין די נײַע עקאָנאָמישע בראַנזשעס, פֿאַרבונדן מיט אינפֿאָרמאַציע און שעפֿערישקייט, מיט קאָמפּיוטערײַ, מיט וויסנשאַפֿט און מיט קונסט. דערצו וואַקסן אויס די סטודענטן און „היפּסטערס‟ פֿון פֿריִער, וואָס הייבן אויך אָן צו פֿאַרדינען און צו האָבן קינדער. אַזוי באַקומט די געגנט אַן אַלץ מער בירגערלעכן כאַראַקטער — און די פּרײַזן שטײַגן אַזש ביזן הימל.