דער מוזיקאַלישער מלבוש פֿון ייִדישער פּאָעזיע

The Musical Garment of Yiddish Poetry

עלאַ מילך־שעריף (רעכטס), בײלע שעכטער־גאָטעסמאַן און דער אָרקעסטער „סימפֿאָניעט‟־רעננה
עלאַ מילך־שעריף (רעכטס), בײלע שעכטער־גאָטעסמאַן און דער אָרקעסטער „סימפֿאָניעט‟־רעננה

פֿון מיכאל פֿעלזענבאַום

Published February 11, 2016, issue of March 04, 2016.

(די 2 טע זײַט פֿון 3)

מיר האָט צוגעפֿידלט צו הערן ס’רובֿ פֿון די דערמאָנטע מאָדערניסטישע און פּאָסט־מאָדערניסטישע „ייִדישע‟ מוזיקאַלישע יצירות. װעגן לײבו לעװינס שטרענגן צוגאַנג אין אױסקלײַבן די פּאָעטישע טעקסטן פֿאַר זײַנע לידער האָט מען אַ סך געשריבן, װי אױך װעגן זײַן װוּנדערלעכער מוזיק. גלײַך מיט דעם, װיל זיך מיר נאָך אַ מאָל אונטערשטרײַכן, אַז זײַנע לידער, לױט מײַן מײנונג, זײַנען אַ מין בריק צװישן דער ייִדישער פּאָעטישער נשמה און דער אײראָפּעיִשער קלאַסישער מוזיק; מיט אײן װאָרט, זײער ערנסטע גײַסטיק־פֿילאָסאָפֿישע און זײער אַשכּנזישע װערק.

איך װײס ניט, צי נאָך לײבו לעװינען האָט די ייִדישע מאָדערנע מוזיק געהאַט אַ גלײַכן צו אים. װעגן דמיטרי שאָסטאַקאָװיטש איז ניטאָ װאָס צו רעדן, יעדעס װערק זײַנס איז אױסגעפֿאָרשט געװאָרן ביזן לעצטן צײכן, אָבער זײַן װאָקאַל־ציקל „11 ייִדישע פֿאָלקסלידער‟ איז גיכער אַן אױסנאַם אין זײַן שאַפֿערישן לעבן אײדער אַ לאָגיש רינגל אין אַ שאַפֿונגס־קײט. און בכלל, שאָסטאַקאָװיטש האָט געשריבן זײַנע ייִדישע לידער אױף די רוסישע איבערזעצונגען פֿון ייִדיש. אַזױ אַרום, אַז איר װעט אַפֿילו אױסגעפֿינען דעם ייִדישן מקור פֿון דעם אָדער אַנדערן פֿון די 11 לידער, װעט דער ייִדישער מקור, לױטן פּאָעטישן טעקסט, זיך ניט צופּאַסן צו שאָסטאַקאָװיטשעס מעלאָדיע.

איך װײס װעגן װאָס איך רעד, װײַל מיר איז אױסגעקומען אָנטײל צו נעמען אינעם פּראָיעקט „11 ייִדישע פֿאָלקסלידער פֿון ד. שאָסטאַקאָװיטש‟ אין מינכן, אין יאָר 2004, און, אײגנטלעך, איז שװער פֿעסטצושטעלן, צי דער קאָמפּאָזיטאָר האָט אַרײַנגעברענגט אַ ייִדישן עלעמענט אין זײַן שאַפֿונג, צי ער האָט אַרײַנגעטראָגן דעם עלעמענט פֿון מוזיקאַלישן אוניװערסאַלן מאָדערניזם אינעם ייִדישן ליד. אַזױ צי אַנדערש, אָבער מיט אַ לעבעדיק ייִדיש װאָרט האָט אין שאָסטאַקאָװיטשס װערק ניט געשמעקט (די ליבהאָבער קענען הערן אין „יוטוב‟ די רעקאָרדירונג פֿון יאָר 1956).

אַ פֿראַגמענט פֿון דניאל גלאיס קאַמער־אָפּערע „חײם בן־חיה‟ האָב איך געהערט אין דײַטשלאַנד אױפֿן אָװנט, געװידמעט צבֿי כּנרס, ז״ל, יאָרצײַט, און לױט דעם קורצן פֿראַגמענט, װאָס איך האָב געהערט, איז אוממעגלעך אָפּצושאַצן דאָס גאַנצע װערק, כאָטש אָן אַ ספֿק קען מען זאָגן, אַז די יצירה געהערט צו דער פּאָסט־מאָדערניסטישער צװײַג אין דער הײַנטצײַטיקער מוזיק. װעגן די פּאָעטישע װערטן פֿון „חײם בן־חיה‟ איז מיר שװער צו רעדן, װײַל דער פֿראַגמענט, װאָס איך האָב געהערט, באַזירט זיך אױף אײן און אײנציקער פֿראַזע — „איך לעב נאָך‟. אױך דאָס, מײן איך, איז ניט װײניק.