אַן אוידיאָ־וועגווײַזער אויף ייִדיש

An Audio Guide in Yiddish

Alicja Szulc/Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN

פֿון שׂרה־רחל שעכטער

Published February 14, 2016, issue of March 04, 2016.

(די 3 טע זײַט פֿון 3)

„צו מאַכן אַן אוידיאָ אויף אַ נישט־פֿאַרשפּרייטער שפּראַך ווי ייִדיש קאָסט אַ סך מער ווי צו מאַכן עס אויף די מער באַקאַנטע שפּראַכן, און דאָס געלט וואָלט געמוזט אַרויסקומען פֿון אונדזער אייגענעם בודזשעט,‟ האָט יאָאַנאַ געזאָגט דעם „פֿאָרווערטס‟. „כ׳בין געווען זיכער, אַז ווען זיי וועלן דערהערן דעם פּרײַז, וועלן זיי באַשליסן, אַז ס׳איז נישט כּדאַי.‟ אָבער אַפֿילו נאָך דעם ווי יאָאַנאַ האָט זיי אינפֿאָרמירט, אַז ס׳וועט קאָסטן 22,000 פּוילישע זלאָטעס, האָבן אַלע מסכּים געווען.

דאָס איבערזעצן דעם טעקסט אויף ייִדיש און אויסזוכן אַ ייִדיש־רעדנדיקן נאַראַטאָר האָט דורכגעפֿירט די זעלבע פֿירמע, וואָס האָט עס געטאָן פֿאַר די אַנדערע שפּראַכן — Acoustic Guide. „מיר האָבן זיי געבעטן צו געפֿינען עמעצן, וואָס רעדט אַ נאַרטירלעכן ייִדיש, רעדט קלאָר, און האָט נישט קיין וואַרשעווער אָדער טיף ליטוויש־ייִדישן דיאַלעקט,‟ האָט ברײַנדל געזאָגט. כאָטש קיינער אינעם מוזיי ווייסט נישט ווער דער נאַראַטאָר איז, איז מען זיך משער, אַז ער וווינט אין ישׂראל.

אָט קענט איר הערן אַן אויסצוג פֿונעם ייִדישן טור:

זינט מע האָט צוגעשטעלט דעם אוידיאָ־וועגווײַזער אויף ייִדיש מיט אַ וואָך צוריק, האָט קיינער פֿון די באַזוכער עס נאָך נישט פֿאַרלאַנגט. עס זענען דאָ עטלעכע מעגלעכע סיבות דערפֿאַר. ערשטנס, קען זײַן, אַז אַפֿילו פֿליסיקע ייִדיש־רעדער זענען פּשוט נישט צוגעוווינט צו דעם, אַז מע קען באַקומען אַן אוידיאָ אויף ייִדיש, בעטן זיי במילא אויף אַן אַנדערער שפּראַך. צוליב דעם וואָס ס׳געפֿינט זיך נישט קיין לאַנד, וווּ ייִדיש דינט ווי די הויפּטשפּראַך, זענען דאָ ווייניק ייִדיש־רעדער, וואָס רעדן בלויז ייִדיש. הייסט עס, אַז אַפֿילו די ייִדיש־רעדנדיקע לעבן געבליבענע פֿון חורבן קענען הײַנט פּונקט אַזוי גוט פּויליש, ענגליש אָדער העברעיִש ווי ייִדיש.

אַן אויסנאַם איז די ייִדיש־רעדנדיקע חסידישע באַפֿעלקערונג. בפֿרט צווישן די מאַנסבילן, זענען הײַנט דאָ אַ סך, וואָס פֿאַרשטייען און רעדן ייִדיש בעסער ווי די לאַנדשפּראַך. דערפֿאַר וואָלטן זיי מסתּמא געווען די פּאַסיקסטע בעלנים פֿאַר אַן אוידיאָ־וועגווײַזער אויף ייִדיש. די צרה איז אָבער, וואָס זייער ווייניק חסידים קומען אינעם „פּולין־מוזיי‟.

„די חסידים באַזוכן פּוילן, אָבער זיי קומען זעלטן קיין וואַרשע,‟ האָט יאָאַנע דערקלערט. „זיי גייען בלויז אויף קבֿר־אָבֿות צו די צדיקים ווי, למשל, אלימלך פֿון ליזשענסק.‟

„אָבער אין דער אמתן, מאַכט נישט אויס וויפֿל מענטשן ניצן דעם ייִדיש־אַפּאַראַט,‟ האָט יאָאַנע צוגעגעבן. „דעם ייִדיש־אוידיאָ האָבן מיר צוגעשטעלט גיכער ווי אַ סימבאָל פֿאַר די אומגעקומענע.‟