מוסולמענישע מיידלעך זינגען אויף ייִדיש

Muslim Girls Singing in Yiddish

די פֿאָלקסזינגערין אינגע מאַנדאָס (לינקס) לערנט דאָס ליד, „וואָלט איך געהאַט כּוח‟ מיט אַ גרופּע מיידלעך פֿון דער „געטע־שיל‟: (פֿון רעכטס) סאַראַ־אַליינאַ, אַליינאַ, סולטאַן און קאַדזשאַל, אין האַמבורג, דײַטשלאַנד
Geschichtomat
די פֿאָלקסזינגערין אינגע מאַנדאָס (לינקס) לערנט דאָס ליד, „וואָלט איך געהאַט כּוח‟ מיט אַ גרופּע מיידלעך פֿון דער „געטע־שיל‟: (פֿון רעכטס) סאַראַ־אַליינאַ, אַליינאַ, סולטאַן און קאַדזשאַל, אין האַמבורג, דײַטשלאַנד

פֿון שׂרה־רחל שעכטער

Published February 24, 2016, issue of March 18, 2016.

(די 3 טע זײַט פֿון 3)

בעת די מיידלעך האָבן פֿילמירט, האָט אינגע דערקלערט, וואָס פּינקטלעך מיינט קלעזמער־מוזיק, און געשפּילט אויסצוגן דערפֿון אויף איר קאָמפּאַקטל־שפּילער. זיי האָבן אויך געפֿרעגט די פֿאָלקסזינגערין, פֿאַר וואָס זי זינגט ייִדישע לידער, ווען זי אַליין איז נישט קיין ייִדישע.

„איך האָב זיי געענטפֿערט, אַז איך וווין אין אַן אַלט הויז, וואָס איז אַ מאָל געווען פֿול מיט ייִדישע אײַנוווינער; אַז די געגנט איז אַמאָל געווען זייער אַ ייִדישע, און אויך, אַז מײַן געוועזענער מאַן איז אַ ייִד,‟ האָט אינגע דערקלערט. „ווען איך האָב זיך אַהער אַרײַנגעצויגן, האָט נאָך אַפֿילו געוווינט דאָ אַן אַלטע פֿרוי, וואָס האָט גערעדט ייִדיש, און דאָס איז געווען איינע פֿון די סיבות, פֿאַר וואָס איך האָב געוואָלט זיך אויסלערנען ייִדישע פֿאָלקסלידער.‟

דער ווידעאָ, וואָס די מיידלעך האָבן געמאַכט איז, אַוודאי, אויף דײַטש, אָבער אַלע רעדן גענוג דײַטלעך, אַז אַ ייִדיש־קענער קאָן פֿאַרשטיין כאָטש אַ טייל דערפֿון. גייט צו 5:26 צו הערן ווי די מיידלעך זינגען „וואָלט איך געהאַט כּוח‟:

דער אַכטער קלאַס אין דער „געטע־שול‟ איז טאַקע אַ שמעלצטאָפּ פֿון פֿעלקער. די לערערין, נאַטאַליאַ וואָלגעמוט, האָט געזאָגט, אַז אַחוץ טערקײַ, שטאַמען אירע תּלמידים פֿון איראַן, אַפֿגאַניסטאַן, אַלבאַניע, לעטלאַנד, רוסלאַנד, מאַראָקאָ, טשילע און האָלאַנד. אַ העלפֿט פֿון די משפּחות זענען מוסולמענער, און אַ העלפֿט — קריסטן.

נאַטאַליע האָט געזאָגט, אַז די מיידלעך אין דער גרופּע „ייִדישע מוזיק‟ האָבן טאַקע הנאה געהאַט פֿון צוהערן זיך צו דער ייִדישער און קלעזמער־מוזיק, און פֿון מאַכן דעם פֿילם. איין מיידל האָט איר דערציילט: „מײַן מוסולמענישע משפּחה האָט מיט פֿאַרגעניגן געטאַנצט אונטער ׳קלעזמער־מוזיק׳!‟ און אַ צווייטע האָט באַמערקט, אַז „ייִדישע מוזיק איז געווען אַן אינספּיראַציע פֿאַר אונדז.‟

די איבעריקע תּלמידים אין נאַטאַליעס קלאַס האָבן במשך פֿון דער וואָך אויסגעפֿאָרשט אַנדערע אַספּעקטן פֿון דער אָרטיקער ייִדישער געשיכטע: איין גרופּע האָט געמאַכט אַ פֿילם וועגן דעם לעצטן רבֿ פֿון דער האַרבורגער קהילה, ר׳ אַלפֿרעד גאָרדאָן, וואָס איז דעפּאָרטירט געוואָרן און אומגעקומען אין דער לאָדזשער געטאָ. אַ צווייטע גרופּע האָט געפֿאָרשט די געשיכטע פֿונעם ייִדישן בית־עולם אין האַרבורג (עס זענען דאָ 15 בית־עולמס אין גאַנץ האַמבורג, וואָס איינער פֿון זיי ווערט נאָך באַניצט ביזן הײַנטיקן טאָג). אַנדערע האָבן שטודירט די געשיכטע פֿון דער אָרטיקער פֿירמע, „פֿיניקס־ווערק‟ [Phöenixwerke], וואָס אירע גרינדער זענען געווען צוויי ייִדישע ברידער מיטן נאָמען כּהן. די לעצטע גרופּע האָט געפֿאָרשט די געשיכטע פֿונעם „האַרבורגער מעמאָריאַל קעגן פֿאַשיזם‟.

אַלע דאָקומענטן, אינטערוויוען און ווידעאָס פֿון די תּלמידים, וואָס באַטייליקן זיך אין „געשיכטאָמאַט‟ קען מען געפֿינען אויף דער וועבזײַט: //www.geschichtomat.de.