מענטשן און געשעענישן

אַ פּאָסטקאַרטל פֿון מײַן טאַטן

A Postcard From My Father

פֿון שׂרה־רחל שעכטער

(די 2 טע זײַט פֿון 2)

ס׳איז מיר קיין מאָל נישט אַפֿילו אײַנגעפֿאַלן, אַז מײַן טאַטע האָט געהאַט אַ שײַכות מיט אילאַנע און איר מאַן, אליהו. יאָ, מײַן טאַטע האָט שטאַרק געהאַלטן פֿון קעמפּ המשך — בפֿרט די וויכטיקע ראָלע, וואָס די ייִדישע שפּראַך און קולטור האָט דאָרט געשפּילט — אָבער איך האָב אים זעלטן געזען פֿאַרברענגען מיט די עלטערן פֿון מײַנע מיטקעמפּער. זיי באַגריסט אויף קולטורעלע אונטערנעמונגען — יאָ; רעקאָרדירט זייער לשון פֿאַרן „ייִדישער שפּראַך־ און קולטור־אַטלאַס‟ — יאָ; פֿאַרבעטן זייערע קינדער צו גיין מיט אונדז אויף שבתדיקע שפּאַצירן אין וואַלד — יאָ; אָבער ממש פֿאַרברענגען מיט זיי אַ נאָכמיטאָג אָדער אַן אָוונט געדענק איך בכלל נישט.

לייענענדיק דאָס פּאָסטקאַרטל, האָב איך אײַנגעזען, אַז — לכל הפּחות, וואָס שייך די קירשנבלאַטס — האָט דער טאַטע דווקא יאָ געוואָלט זייער געזעלשאַפֿט. דעם בריוו האָט ער אָנגעשריבן אַ יאָר נאָך אליהוס פּטירה, נאָך דעם ווי זי האָט אים, אַ פּנים, פֿאַרבעטן אויף איר מאַנס מצבֿה־אויפֿדעקונג. אָט איז דער טעקסט פֿונעם בריוו:

ליבע חבֿרטע קירשנבלאַט,

סע אַרט מיך אויף אַן אמת וואָס כ׳ל ניט קענען זײַן בײַ דער מצבֿה־אויפֿדעקונג. איך בין אַ פּראָפֿעסאָר אין ייִדישן לערער־סעמינאַר און האָב קלאַסן אַלע זונטיק פֿון 11 ביז 2:30. כ׳האָב זייער געוואָלט קומען — כ׳האָב קירשנבלאַטן זייער ליב געהאַט.

וואָס מאַכט איר עפּעס גוטס? וואָלט איר אין אַ שבת צו נאַכטס אָדער אַ זונטיק אויף דער נאַכט זיך געוואָלט „אַריבערכאַפּן‟ צון אונדז? מיר האָבן אײַך נאָך פֿאַר אַ יאָרן פֿאַבעטן, איר האָט אָבער דעמאָלט נישט געהאַט דאָס געמיט. אפֿשר הײַיאָר יאָ? אונדזער טעלעפֿאָן: 231-7905.

און איצט קומט מיר אויפֿן זינען אַז שבת בײַ טאָג וואָלט נאָך בעסער געווען מיר זאָלן זיך צונויפֿקומען, וואָלטן די קינדער געקענט פֿאַרברענגען.

איך און מײַן פֿרוי ווינטשן אײַך אַל דאָס גוטס,

אײַער
מרדכי שעכטער

די וואַרעמקייט, וואָס מײַן טאַטע דריקט דאָ אויס צו אילאַנען, און דער זאָג „כ׳האָב קירשנבלאַטן זייער ליב געהאַט‟ האָט מיך שטאַרק גערירט, ווײַל ווי עס זעט אויס, קומט עס טאַקע פֿון האַרצן. פֿאַר וואָס ער האָט אים אַזוי ליב געהאַט ווייס איך נישט, און אַבֿרהם אויך נישט, כאָטש אַבֿרהם געדענקט יאָ, אַז זײַן טאַטע פֿלעגט אָפֿט מאָל נאָך דער אַרבעט (ער איז געווען אַ בוכהאַלטער פֿאַר דער גרויסער קליידער־יוניאָן, ILGWU) פֿאָרן אין ייִדישן לערער־סעמינאַר זיך לערנען. אין סעמינאַר האָט מען געגעבן קורסן אין ייִדישער ליטעראַטור, געשיכטע, תּנ״ך און פּעדאַגאָגיק. ס׳רובֿ סטודענטן האָבן זיך דאָרט געלערנט, כּדי צו קריגן אַ דיפּלאָם, נאָר בײַ אליהו קירשנבלאַט איז עס געווען סתּם לשמה.

און דאָס האָט מסתּמא געמאַכט אַ געוואַלדיקן רושם אויף מײַן טאַטן. ער האָט פֿאַרשטאַנען, וואָס דאָס הייסט צו זײַן אַן אויטאָדידאַקט. אַ סך מיזרח־אייראָפּעיִשע ייִדן זענען צווישן די וועלט־מלחמות געווען אַזוי אָרעם, אַז זיי האָבן יונגערהייט שוין געמוזט גיין אַרבעטן, כּדי צוצוגעבן פּרנסה אין שטוב, האָבן זיי אין אוניווערסיטעט נישט געקענט לערנען. אין אַנדערע אומשטאַנדן, וואָלטן זיי זיכער יאָ אַוועק אין אוניווערסיטעט און געקאָנט דערגרייכן אַ סך מער אינעם לעבן.

אַבֿרהמס געפֿינס איז פֿאַר מיר אַ סימן, אַז דער טאַטע, וואָס זיצט אין גן־עדן און אַרבעט ווײַטער אויף זײַנע אינדעקס־קאַרטלעך, האָט אפֿשר רחמנות געהאַט אויף מיר, וואָס מײַנע זכרונות פֿון אים הייבן אָן צו ווערן אַ ביסל נעפּלדיק. דאַכט זיך מיר, דאָס פּאָסטקאַרטל איז נישט בלויז געווען פֿאַר אילאַנען, נאָר פֿאַר מיר אויך.