אַמאָל געווען אַ פּאָפּולערע פֿאַך בײַ ייִדן

Once A Popular Career For Jews


פֿון גענאַדי עסטרײַך

Published April 10, 2016, issue of April 29, 2016.

(די 2 טע זײַט פֿון 2)

איך זע אויך, ווי גוט — ניט גלײַך, אָבער סוף־כּל־סוף — האָבן ס’רובֿ פֿרײַנד מײַנע זיך אײַנגעאָרדנט, אַ שטייגער, אין ישׂראל. זייערע אינזשענירישע קענטענישן זײַנען דאָרטן צוניץ געקומען. און אין אַמעריקע קען איך אַ היפּשע צאָל מענטשן, וואָס האָבן געפֿונען אַרבעט לויט, אָדער כּמעט לויט, זייער פֿאַך. אייניקע זײַנען מײַנע געוועזענע קאָלעגן. צו מאָל פֿילן די מענטשן, אַז זיי איז ענג אין ישׂראל. איך קען אַזעלכע, וואָס זײַנען שוין לאַנג ישׂראלים, אָבער אַרבעטן אין „דער אַלטער היים‟, דער עיקר — אין מאָסקווע, פֿירן דאָרטן אָן מיט גרויסע בוי־פּראָיעקטן.

אַ דערפֿאָלג זעט מען אויף שריט און טריט בײַ די מענטשן מיט אַן אינזשענירישער בילדונג פֿונעם געוועזענעם סאָוועטן־פֿאַרבאַנד. ס’רובֿ הײַנטיקע ביליאָנערן זײַנען אַ מאָל געווען אינזשענירן. למשל, לעאָניד מיכעלסאָן, וואָס איז הײַנט דער רײַכסטער מענטש אין רוסלאַנד, איז לויט זײַן פֿאַך אַ בויער־אינזשעניר, און אַ זון פֿון אַ הויכגעשטעלטן בויער־אינזשעניר (די מוטער פֿון לעאָניד מיכעלסאָן איז אַ רוסישע). מיכאַיִל פֿרידמאַן, וואָס איז נאָר אַ קאַפּעלע „אָרעמער‟ פֿון מיגעלסאָנען, איז אויך אַן אינזשעניר פֿון אַן אינזשענירישער משפּחה. זײַן פֿאָטער איז געווען אַ באַקאַנטער קאָנסטרוקטאָר אין דער אַוויאַציע־אינדוסטריע.

וועגן דעם אינזשענירישן פֿענאָמען איז זייער ווייניק אָנגעשריבן. עס בלײַבט ניט אין גאַנצן קלאָר, וואָס זענען די גורמים דערפֿאַר, ווי אויך אַנדערע פֿראַגעס: וואָס איז געווען דער פּרעסטיזש בכלל פֿון אַזעלכע פּראָפֿעסיעס אין דער סאָוועטישער געזעלשאַפֿט? זענען דאָס געווען די בעסטע מעגלעכקייטן פֿאַר ייִדן, בפֿרט ווען מע האָט זיי גענומען אַרויסשטופּן פֿון אַנדערע פּראָפֿעסיאָנעלע און סאָציאַלע סעקטאָרן? בלי־ספֿק, האָבן ביידע זאַכן באַשטימט דעם אויסקלײַב פֿון פּראָפֿעסיאָנעלע דרכים. אָבער דעם פּראָצעס גופֿא וועלן די היסטאָריקער נאָך מוזן פֿאָרשן.

איך האָב געפּרווּוּט אויסזוכן עפּעס אַ סטאַטיסטיק, וועלכע זאָל ווײַזן צו וועלכע פֿאַכן שטרעבן הײַנטיקע יונגע ייִדן, בפֿרט אין די פֿאַראייניקטע שטאַטן. אין מײַנע קלאַסן זע איך אין גאַנצן ניט קיין קומענדיקע אינזשענירן. עס קען זיך שאַפֿן אַן אײַנדרוק, אַז אַלע ייִדן ווילן ווערן דאָקטוירים, אַדוואָקאַטן, פּסיכאָלאָגן, פֿינאָנציסטן צי קינאָ־רעזשיסאָרן. אָבער דאָס זײַנען בלויז אין מײַנע קלאָסן, און איך וויל ניט פֿאַרטײַטשן עס ווי אַ באַווײַז פֿון דעם אַלגעמיינען בילד. צוריק גערעדט, ווײַזט מײַן דערפֿאַרונג, אַז עפּעס קומט טאַקע פֿאָר אין דער יונגער אַמעריקער ייִדישער סבֿיבֿה, ווײַל בײַ אַ סך אַזעלכע סטודענטן זײַנען די עלטערן געווען אויסגעשולט ווי סאָוועטישע אינזשענירן.