קהילה, פּאָליטיק

„שאַבערני‟: אַ שבת צו שטיצן בערני סאַנדערס

A Shabbat to Support Bernie Sanders

פֿון דזשאָרדין קוציק

לעצטנס האָט אַן אייגנאַרטיקער שלש־סעודות אין קראַון־הײַטס, ברוקלין צוגעצויגן אַ גאָר פֿאַרשידנאַרטיקע גרופּע פֿון אַרום 50 יונגע ייִדן, כּדי צו דיסקוטירן וועגן דער קאַנדידאַטור פֿונעם סענאַטאָר בערני סאַנדערס אויף פּרעזידענט אין ליכט פֿון תּורה, און צו באַטראַכטן כּלערליי אפֿנים, ווי אַזוי צו שטיצן זײַן קאַמפּאַניע. די אַזוי־גערופֿענע „שאַבערני‟ (שבת פֿאַר בערני) האָט אויסגעטראַכט און אָרגאַניזירט די גראַדויִר־סטודענטקע בײַם „ניו־יאָריקער אוניווערסיטעט‟, סאָסיע פֿוקס.

בײַם אָנהייב פֿונעם שלש־סעודות האָט יעדער באַטייליקטער זיך פֿאָרגעשטעלט און דערקלערט, פֿאַר וואָס ער אָדער זי איז געקומען. די סיבות זענען געווען כּמעט אַזוי פֿאַרשידנאַרטיק ווי די אָנטיילנעמער אַליין: אַ מאָדערן־אָרטאָדאָקסישע פֿרוי האָט דערקלערט, אַז זי קומט פֿון דײַטשלאַנד און אַז דאָרטן האָט מען שוין פֿון לאַנג כּמעט אַלע סאָציאַלע פּראָגראַמען, וואָס בערני סאַנדערס וויל אײַנפֿירן אין אַמעריקע. דערפֿאַר האַלט זי, אַז לויטן פּרינציפּ פֿון „תּיקון־עולם‟, מוז זי אונטערשטיצן זײַן קאַנדידאַטור. אַ ליובאַוויטשער פֿרוי פֿון דער אָרטיקער קהילה האָט דערקלערט, אַז זי איז ניט אין גאַנצן איבערגעצײַגט צו שטימען פֿאַר סאַנדערס אַנשטאָט קלינטאָן, אָבער אַז זי האַלט זייער שטאַרק פֿון זײַן צוגאַנג צו דער עקאָנאָמיע.

אַן ישׂראלי אין זײַנע 20ער יאָרן האָט דערקלערט, אַז ער האָט נאָר מיט צוויי חדשים צוריק פֿאַרלאָזט ישׂראל צוליב דעם, וואָס „בײַ אונדז הערשט אונדזער אייגענער ׳טראָמפּ׳ און ס׳איז פּשוט ניט געווען קיין מעגלעכקייט צו פֿאַרבעסערן דעם פּאָליטישן מצבֿ‟. דערפֿאַר, האָט ער דערקלערט, איז עס אים כּדאַי אָנטיילצונעמען אין דער אַמעריקאַנער פּאָליטיק, וווּ געוויסע זאַכן קענען אפֿשר זיך בײַטן אַ דאַנק סאַנדערס. צוויי „ישיבֿישע‟ ייִדן האָבן דערקלערט, אַז עס געפֿעלט זיי סאַנדערס צוגאַנג צום וווילזײַן פֿון דער געזעלשאַפֿט און אַז זיי דערשפּירן אין דעם ענלעכקייטן צו דער ייִדישער טראַדיציע. אַ וועלטלעכע ייִדישע טאָכטער האָט דערקלערט, אַז זי שטיצט דעם ייִדישן סענאַטאָר, ווײַל ער וועט אפֿשר קענען ברענגען שלום צווישן די ישׂראלים און די פּאַלעסטינער צוליב דעם, וואָס ער איז, לויט איר מיינונג, מער נייטראַל צו די צוויי צדדים.

נאָך די באַגריסונגען און פֿאָרשטעלונגען איז אויפֿגעטראָטן דזשאַשואַ שוואַרץ, אַ גראַדויִר־סטודענט אין ייִדישע שטודיעס בײַם „ניו־יאָרקער אוניווערסיטעט‟, מיט אַ דבֿר־תּורה וועגן דעם באַגריף פֿון שבת ווי ניט בלויז אַ גײַסטיקן, נאָר אויך אַן עקאָנאָמישן באַפֿעל. שוואַרץ האָט אויסגעטיילט בויגנס מיט דרײַ ציטאַטן פֿון תּנ׳׳ך, אין וועלכן מע גיט איבער דינים וועגן דעם, אַז די בעלי־חיים, אַרבעטער, אָרעמע־לײַט און שקלאַפֿן מוזן על־פּי־הלכה באַקומען אַ טאָג פֿון רו. דער עולם האָט אַרומגערעדט די שורות פֿון ישעיהו, שמות און דבֿרים בחבֿרותא און באַטראַכט די פֿראַגע, פֿאַר וואָס ג־ט האָט ניט נאָר באַפֿוילן, אַז דער ייִד אַליין זאָל באַקומען אַ רו־טאָג, נאָר אויך, אַז ער מוז דערצו געבן אַזאַ טאָג זײַנע שקלאַפֿן. שוואַרץ האָט דערקלערט, אַז דער דין ווײַזט אָן, אַז לויט דער ייִדישער טראַדיציע איז אַ טאָג פֿון פֿרײַער צײַט פֿאַר אַלע מענטשן פֿעסט פֿאַרבונדן מיט יושר און צדק. דבֿרים דערקלערט, למשל, אַז צוליב דעם, וואָס די ייִדן געדענקען זייערע יאָרן ווי שקלאַפֿן אין מצרים, מוזן זיי היטן שבת. שוואַרץ האָט די שורות אָפּגעטײַטשט, אַז צוליב דעם וואָס די ייִדן זענען געווען שקלאַפֿן אין מצרים, זײַנען זיי מחויבֿ צו געבן זייערע אַרבעטער אַ פֿרײַען טאָג.