הזכּרה נאָך אַן אַמעריקאַנער סאָלדאַט

In Memory of an American Soldier


פֿון שׂרה־רחל שעכטער

Published May 29, 2016, issue of May 27, 2016.

בײַ אונדז ייִדן איז דאָס געדענקען די ניפֿטרים זייער אַ חשובֿע זאַך, ממש אַ חובֿ.

במשך פֿון עלף חדשים נאָכן טויט פֿון אַ טאַטן אָדער מאַמען זאָגט מען דרײַ מאָל אַ טאָג קדיש. אויף זייער יאָרצײַט, ווי אויך יום־כּיפּור, סוכּות, פּסח און שבֿועות צינדט מען אַ ליכטל און מע זאָגט יזכּור נאָך זיי און נאָך אונדזערע אַנדערע ליבע קרובֿים, וואָס זענען מער נישטאָ.

מיר מערקן אָפּ דעם 19טן אַפּריל לזכּרון די זעקס מיליאָן קדושים, אַרײַנגערעכנט די אומגעקומענע קעמפֿער פֿון וואַרשעווער געטאָ, און טוען עס ווידער „יום־השואה‟. „יום־הזכּרון‟ גיט מען אָפּ כּבֿוד די אומגעקומענע סאָלדאַטן פֿון צה״ל.

נאָר ווען עס רעדט זיך וועגן די צוויי טעג אינעם קאַלענדאַר געווידמעט די אַמעריקאַנער סאָלדאַטן — דער „וועטעראַנען־טאָג‟, דעם 11טן נאָוועמבער, און דער אָפֿיציעלער „אָנדענק־טאָג‟ [„מעמאָריאַל־דיי‟], דעם לעצטן מאָנטיק פֿונעם חודש מײַ — מאַכן מיר זיך נישט וויסנדיק, עלעהיי נישט אונדז מיינט מען (גם אַני חטאָתי). אַזוי ווי ס׳רובֿ אַמעריקאַנער, פֿאַרברענגען מיר מיט קרובֿים און פֿרײַנד אויף באַרבעקיוס, מיר פֿאָרן צום ים, אָדער מיר כאַפּן אַרײַן שיינע מציאות אין „מייסיס‟.

צום טייל איז עס ווײַל ווייניק ייִדן קענען פּערזענלעך אַ סאָלדאַט, וואָס דינט הײַנט אָדער האָט לעצטנס געדינט אינעם אַמעריקאַנער מיליטער. הגם יעדער אַמעריקאַנער בחור מוז בײַם דערגרייכן 18 יאָר זיך רעגיסטרירן, איז עס נאָר אַ פֿאָרמאַליטעט; בלויז די וואָס ווילן טאַקע דינען פֿאַרשרײַבן זיך אין אַ מיליטערישער אַקאַדעמיע און ווערן סאָלדאַטן. ס׳רובֿ יונגע ייִדן באַשליסן גיכער צו שטודירן אין אוניווערסיטעט, גיין אַרבעטן, אָדער זיך לערנען אין אַ ישיבֿה.

אָבער ווען מע נעמט אין באַטראַכט וואָס פֿאַר אַ גוטע היים די פֿאַראייניקטע שטאַטן איז פֿאַר אונדז ייִדן — אַן אָרט, וווּ מיר קענען פֿרײַ היטן ייִדישקייט (אין וויפֿל לענדער מחוץ ישׂראל קען אַ ייִד הײַנט גיין, למשל, מיט אַ יאַרמלקע אויף דער גאַס און זיך נישט פֿילן באַדראָט?), און וווּ מיר האָבן גרויס מזל־ברכה, וואָלטן מיר טאַקע יאָ געמעגט אָפּגעבן כּבֿוד די סאָלדאַטן, וואָס קעמפֿן פֿאַר אונדזער פֿרײַהייט און זיכערהייט.

וועל איך טאַקע, לכּבֿוד דעם אַמעריקאַנער אָנדענק־טאָג, וואָס פֿאַלט אויס דעם קומעדיקן מאָנטיק, דערציילן וועגן איין ייִדישן סאָלדאַט, מאַיאָר סטואַרט אָדם וואָלפֿער, וואָס איז דערהרגעט געוואָרן אין דער „גרינער זאָנע‟ אין באַגדאַד, איראַק, דעם 6טן אַפּריל 2008.