אַן אַנדער קאָנטראָווערסיע אַרום דעם כּותל

Another Controversy Surrounding the Western Wall

פֿון יואל מאַטוועיעוו

Published June 28, 2016, issue of June 25, 2016.

(די 3 טע זײַט פֿון 3)

דער מחבר פֿונעם סאַרקאַסטישן אַרטיקל אין „האָרץ‟ באַקלאָגט זיך, אַז דער דאָקומענט באַציט זיך צום כּותל ווי צו אַ „פֿערד־שטאַל‟. דאָס איז אַ מאָדנע טענה. לויט דער מוסולמענישער טראַדיציע איז דער „בוראַק‟ נישט קיין געוויינטלעכע גשמיותדיקע בהמה, נאָר אַ מין מלאך. ס׳איז אינטערעסאַנט, אַז אין די ייִדישע קוואַלן ווערט דאָס פֿיל־קאָליריקע אייזל, אויף וועלכן משיח וועט ברענגען די גאולה, אָנגערופֿן „סוסיא ברקא‟ — דאָס „בליץ־פֿערד‟. עס קאָן זײַן, אַז די מוסולמענישער טראַדיציע איז אין דעם פֿאַל דווקא פֿאַרבונדן מיט ייִדישקייט און באַנוצט זיך מיט אַן ענלעכן טערמין.

אַזוי צי אַזוי, באַקומט זיך, אַז דאָס אָרט, וואָס האָט געזאָלט שײַנען ווי אַ וועלט־קוואַל פֿון קדושה און געטלעכע אַנטפּלעקונגען, איז הײַנט געוואָרן אַ צענטער פֿון נאַרישע קריגערײַען און קאָנטראָווערסיעס. פֿאַרוואָס איז אַזוי געשען? עס קאָן זײַן, אַז אין אונדזער טראַדיציע איז בכלל נישטאָ אַזאַ באַגריף, ווי דאָס „הייליקסטע אָרט‟ אין וועלט. ווען מע טראַכט אַזאַ באַגריף אויס, זעט ער אויס פּריקרע.

די בראַצלעווער חסידים אין ירושלים גלייבן, למשל, אַז בײַ רבי נחמנס קבֿר אין אומאַן אַנטפּלעקט זיך אַן אוניקאַלע מדרגה פֿון קדושה, וואָס אין ערגעץ אַנדערש קאָן מען נישט טרעפֿן. דערפֿאַר פֿאָרן זיי קיין אומאַן יעדעס יאָר. די ליובאַוויטשער באַטראַכטן דאָס ברוקלינער הויז פֿונעם ליובאַוויטשער רבין און די בשכנותדיקע שיל פֿאַרן אמתן בית־המיקדש אינעם רוחניותדיקן זין. די באַזונדערע קדושה פֿונעם הר־הבית — נישט דעם כּותל — באַשטייט בלויז אין דעם, וואָס פֿאַר די משיחישע צײַטן טאָר אַ ייִד סײַ־ווי נישט אַהין אַרײַנקומען.

פֿאַרוואָס דאַרף מען זיך בכלל קריגן צוליב אַזעלכע ענינים? אַנשטאָט דעם פּוסטן פֿאַרמעסט פֿאַרן „הייליקסטן אָרט‟ אין דער וועלט, לאָמיר זוכן קדושה דאָ און איצט. אויב געוויסע פֿרויען ווילן דוכענען אין אַ שיל, קאָנען זיי דאָס טאָן וווּ מעל וויל און מע מוז נישט פֿליִען צוליב דעם קיין ירושלים, כּדי צו שאַפֿן דאָרטן אַ ספּעציעלע באַוועגונג. די פּלוראַליסטישע טענדענצן אין אונדזער טראַדיציע זענען פֿאַרבונדן מיטן קאָסמאָפּאָליטישן גײַסט פֿון ייִדישקייט.