רוחניות

פּרשת חוקת, תּשע״ו

Weekly Torah Portion: Chukas, 5776

פֿון יואל מאַטוועיעוו

(די 2 טע זײַט פֿון 2)

אינעם אומראַציאָנעלן כאַראַקטער פֿון דער „פּרה־אדומה‟ שטעקט אַ טיפֿער שׂכל. די תּורה ווײַזט אונדז, אַז דער עצם־ענין פֿון טומאה און טהרה האָט ווייניק צו טאָן מיט ריינקייט און אומריינקייט אינעם בוכשטעבלעכן זין. צום בײַשפּיל, הגם אַ פֿרוי נאָך איר ווסתּ דאַרף גיין אין מיקווה, מיינט עס נישט, אַז אין אירע נידה־טעג איז זי אַ „שמוציקע‟. דאָס גיין אין מיקווה גיט צו אַ וויכטיקן דינאַמישן עלעמענט צום משפּחה־לעבן, אָבער מיינט נישט, אַז די ווײַבלעכע פֿיזיאָלאָגיע איז „אומריין‟.

פּונקט אַזוי, הגם דער קאָנטאַקט מיטן מת ברענגט די גרעסטע טומאה, מיינט עס נישט, אַז די הלכה־קאַטעגאָריעס האָבן אַ שײַכות צום גשמיותדיקן ענין פֿון שמוץ. דער טויט איז, אַוודאי, אַן אומגליקלעך געשעעניש, אָבער עס איז פֿאָרט אַן אינטעגראַלער טייל פֿונעם מענטשלעכן לעבן. אין דער סימבאָלישער דינאַמיק פֿונעם טהרה־ריטואַל, טוישן זיך אויס דער כּהן און דער אויסגערייניקטער מענטש מיט זייער סטאַטוס, ווײַל דאָס לעבן בכלל איז אַ פּאַראַדאָקס. ווען אַ קינד ווערט געבוירן, פּראַווען מיר אַ גרויסע שׂימחה, הגם מיר ווייסן דאָך, אַז סוף־כּל־סוף פֿירט דער לעבנס־וועג צום שטאַרבן. אויב מע טראַכט זיך אַרײַן, איז דאָס מענטשלעכע וועזן גופֿא אַ פּאַראַדאָקסאַלער פּראָצעס, אַ שטענדיקער אויסטויש פֿון לעבן און טויט.

ס׳איז אינטערעסאַנט, אַז דאָס מיסטעריעזע אַש פֿון דער רויטער קו פֿירט הײַנט אויס, אויף אַ היפּוכדיקן אופֿן, אַ גאַנץ פּראַקטישע ראָלע. דווקא צוליב דעם, וואָס אַזאַ קו איז נישט בנימצא, טאָרן נישט די ייִדן אַרויפֿגיין אויפֿן הר־הבית. הגם געוויסע צווייפֿלהאַפֿטיקע יחידים טוען עס יאָ און אַפֿילו זוכן די פּאַסיקע ריין־רויטע טעליצע, האַלטן ס׳רובֿ רבנים, אַז ביז משיחס צײַטן בלײַבט דער הייליקער באַרג אַ פֿאַרבאָטן אָרט פֿאַר ייִדן. עס קומט אויס, אַז אַן איבערשׂכלדיקע פּאַראַדאָקסאַלע מיצווה קאָן ברענגען, דווקא צוליב דער אוממעגלעכקייט זי מקיים צו זײַן, צו גאַנץ שׂכלדיקע סאָציאַלע און פּאָליטיקע רעזולטאַטן.

הרבֿ דוד סירס, אַ באַקאַנטער בראַצלעווער חסיד, וועלכער שטיצט די וועגעטאַרישע דיעטע צוליב עטישע סיבות און גלייבט, אַז אין דער צוקונפֿטיקער גאולה־תּקופֿה וועט מען מער נישט שעכטן קיין גשמיותדיקע בהמות פֿאַר אַ קרבן, דערמאָנט אַן אַנדער אינטערעסאַנטן סאָציאַלן משל מיט דער פּרה־אדומה אין זײַן בוך וועגן דער ייִדישער טראַדיציע פֿון אַלמענטשלעכער ליבשאַפֿט. די חז״ל זאָגן, אַז אַ געוויסער נישט־ייִדישער געצנדינער אין אַשקלון, מיטן נאָמען דמא בן נתינה, האָט שטאַרק מכבד געווען זײַנע טאַטע־מאַמע און צוליב דעם זוכה געווען, אַז אין זײַן סטאַדע איז געבוירן געוואָרן איינע פֿון די היסטאָרישע ריין־רויטע קי. עס קאָן זײַן, אַז אין דער משיחישער צוקונפֿט וועט מען נישט דאַרפֿן קיין גשמיותדיקע קרבנות, אָבער דער דאָזיקער בײַשפּיל ווײַזט, אַז די תּורה רופֿט אָפּצושאַצן אַלע מענטשן, אַפֿילו די תּנ״כישע געצנדינער.

דער גאַנצער חומש „במדבר‟ ווערט אָנגערופֿן „ספֿר הפּקודים‟ — דער ספֿר פֿון חשבונות. אונדזער פּרשה ווײַזט, אַז ווע מע פֿרעגט נישט קיין קשיות און מע מאַכט נישט קיין איבעריקע חשבונות, איז עס צומאָל אַ גוטער חשבון. פֿונעם מיסטעריעזן כאַראַקטער פֿון דער פּרה־אדומה קאָנען מיר אָפּלערנען, אַז נישט אַלץ אין לעבן גייט לויט אונדזערע חשבונות און פּאַסט אַרײַן אין כּוללדיקע קאַטעגאָריעס. ממילא, דאַרפֿן מיר זיך באַציִען מיט דרך־ארץ צו די אַנדערע מענטשן, אַפֿילו אויב זיי פֿירן זיך אויף לאַוו־דווקא שׂכלדיק פֿון אונדזער קוקווינקל, און מע דאַרף אָפּשאַצן און באַטראַכטן אַפֿילו די סאַמע אומראַציאָנעל־אויסטערלישע מאָמענטן אין אונדזער לעבן.