פּרשת ואתחנן, תּשע״ו

Weekly Torah Portion: Vaeschanan, 5776

Yehuda Blum

פֿון יואל מאַטוועיעוו

Published August 18, 2016, issue of August 29, 2016.

די הײַנטיקע פּרשה איז אַלעמאָל פֿאַרבונדן מיטן שבת־נחמו, וואָס פֿאַלט אויס נאָך תּישעה־באָבֿ. הײַיאָר איז דער נײַנטער טאָג פֿונעם חודש טעכניש אויסגעפֿאַלן אויפֿן פֿאַרגאַנגענעם שבת, אָבער דער תּענית איז נדחה געוואָרן אויף זונטיק.

אין אַ טייל קהילות האָבן ייִדן פֿאַרבראַכט דעם פֿאַרגאַנגענעם שבת אין מער פּשוטע מלבושים, כּדי אַרויסצוּווײַזן אַ ביסל אַבֿילות. הגם שבת טאָר מען נישט פֿאַסטן און וויינען, בלײַבט עס פֿאָרט, טעכניש גערעדט, תּישעה־באָבֿ. על־פּי־חסידות איז אָבער אַזאַ צופֿאַל דווקא אַ סימן פֿאַר אַ באַזונדערער שׂימחה. אין משיחס צײַט וועט תּישעה־באָבֿ ווערן דער גרעסטער יום־טובֿ, און אַפֿילו הײַנט, בזמן־הגלות, קאָן מען שוין דערפֿילן דעם יום־טובֿדיקן טעם, ווען דער תּענית ווערט אָפּגעלייגט ביזן צווייטן טאָג.

דער דאָזיקער טאָפּלדיקער טעם פֿון תּישעה־באָבֿ שפּירט זיך סײַ אין אונדזער סדרה, סײַ אין דער הפֿטורה „נחמו־נחמו‟, וווּ דער נבֿיא ישעיה טרייסט דאָס ייִדישע פֿאָלק און זאָגט צו, אַז סוף־כּל־סוף וועט דער גלות זיך פֿאַרענדיקן און עס וועט קומען די גאולה. ס׳איז כּדאַי צוצוגעבן, אַז אין דער חסידישער טראַדיציע איז דער גלות אַ גלאָבאַלע קאַטאַסטראָפֿע, וואָס נעמט אַרום די גאַנצע וועלט. כּל־זמן ערגעץ אין דער וועלט הערשט אומיושר און גייען אָן מלחמות, בלײַבן מיר אין גלות. הגם אונדזער טראַדיציע פֿאָקוסירט זיך אויפֿן ייִדישן אַספּעקט פֿונעם גאולה־פּראָצעס, ווערט ביאת־המשיח באַטראַכט אין קבלה און חסידות ווי אַ קאָסמישער תּיקון, וועלכער וועט ברענגען אינעם געזעלשאַפֿטלעכן זין שלום, יושר און ברודערשאַפֿט פֿאַר דער גאַנצער מענטשהייט.

די פּרשה הייבט זיך אָן פֿון זייער אַן אינטערעסאַנטער אומגעוויינטלעכער פֿראַזע. „ואתחנן‟, זאָגט משה רבינו, „און עס האָט זיך מיר געדאַוונט‟. ווי מיר האָבן געשמועסט די פֿאָריקע וואָך, הייבט זיך דער גאַנצער חומש „דבֿרים‟ אָן פֿון אַ גרויסן פּאַראַדאָקס. יעדער פּרט אינעם וועלט־באַשאַף עקזיסטירט צוליב דעם אייבערשטנס ווערטער, וואָס באַלעבן דעם אוניווערס יעדן מאָמענט פֿון ס׳נײַ. אילוסטרירנדיק דעם דאָזיקן ענין, מיינט דער לשון־קודשדיקער באַגריף „דבֿרים‟ סײַ ווערטער, סײַ מאַטעריעלע זאַכן. אויב אַזוי, מוז אַפֿילו אין די ערגסטע געשעענישן אין דער וועלט שטעקן אַ פֿונק פֿון געטלעכן וואָרט. בלויז אַזעלכע גרויסע צדיקים, ווי משה, זענען אָבער מסוגל משׂיג צו זײַן די העכערע פּערספּעקטיוו, מצד וועלכער אַפֿילו אינעם סאַמע פֿינצטערניש באַהאַלט זיך דעם אייבערשטנס ווילן.

רבי נפֿתּלי־צבֿי ראָפּשיצער אין געווען איינער פֿון די טיפֿסטע דענקער און אַנטפּלעקער פֿון סודות־התּורה אין דער חסידישער געשיכטע. ער אַליין האָט נישט געוואָלט פֿאַרעפֿנטלעכן זײַנע כּתבֿים. זײַנער אַ גרויסער תּלמיד, דער צאַנזער רבֿ, האָט געהייסן זיי אָפּצודרוקן. האָבנדיק אַליין אַ רעפּוטאַציע פֿון אַ „האַלבן מתנגד‟, וועלכער דערווײַטערט זיך כּסדר פֿון קבלה־ענינים, האָט ער פֿאָרט מגלה געווען די געטלעכע אַנטפּלעקונגען פֿון זײַן רבין.

דער ראָפּשיצער ספֿר ‟זרע־קודש‟ איז איינער פֿון די טיפֿסטע ספֿרי־חסידות, פֿול מיט פּלעפֿנדיקע פּאַראַדאָקסן, וואָס מע קאָן פֿאַרגלײַכן מיט דער עקזיסטענציאַליסטישער שיטה אין דער אייראָפּעיִשער פֿילאָסאָפֿיע. דער ראָפּשיצער רבי אַנטוויקלט די דערמאָנטע טעמע פֿון משה רבינוס מדרגה ווי „איש־אלוקים‟, און פֿאַרבינדט אונדזער סדרה מיטן אינערלעכן באַדײַט פֿון שבת־נחמו.