פּרשת כּי־תצא, תּשע״ו

Weekly Torah Portion: Ki Seitsei, 5776

Yehuda Blum

פֿון יואל מאַטוועיעוו

Published September 15, 2016, issue of September 30, 2016.

(די 2 טע זײַט פֿון 2)

די פֿאָריקע וואָך האָבן מיר באַטראַכט די אינערלעכע „שופֿטים‟ און „שוטרים‟, וואָס יעדער מענטש מוז אויפֿשטעלן אין זײַן נשמה, כּדי זיך אָפּצוהיטן פֿונעם יצר־הרע. אויב מע לעבט נישט־טראַכטנדיק לויט מעכאַנישע כּללים, קאָן מען גרינג עפֿענען די טירן פֿאַר די ערגסטע סאָרטן תּירוצים, וואָס דערמעגלעכן „אָפּצוכּשרן‟ כּלערליי צווייפֿלהאַפֿטיקע מעשׂים. ווען ישיבֿה־בחורים פֿאַנטאַזירן, אַז אין משיחס צײַטן וועלן זיי אַרויסגיין מיט אַ שווערד, כּדי אויסצוהרגענען די עמלקים און אויסצוקלײַבן שיינע פֿרויען אויפֿן שלאַכטפֿעלד, קאָנען אַזעלכע פֿאַנטאַזיעס צופֿירן, נעבעך, צו אַ גראָבן און פֿאַרקרומטן וועלט־באַנעם.

אויב מע טראַכט זיך אַרײַן, קאָן קען זאָגן, אַז אונדזער פּרשה דעמאָנסטרירט אויפֿן בולטסטן אופֿן, אַז כּדי צו פֿאַרשטיין און אָפּשאַצן די הייליקע תּורה, מוז מען זיך קאָנצענטרירן אויף איר אינערלעכן רוחניותדיקן תּוכן. אַן עטיש־סענסיטיווער מענטש, וואָס גלייבט, אַז יעדעס וואָרט אין דער פּרשה קומט פֿונעם באַשעפֿער, מוז מאַכן דעם אויספֿיר, אַז הינטער דעם פּשוטן פּשט מוז ליגן אַ טיפֿערער באַדײַט. דווקא ווען מע פֿאַרטראַכט זיך וועגן אַזעלכע פּראָבלעמאַטישע ענינים, קאָן מען באַזונדערס שטאַרק אָפּשאַצן די טיפֿקייט פֿונעם פּנימיות־התּורה.

אין דער אמתן, וואָס שייך דעם פּשט, איז פֿאַר אונדז שווער זיך פֿאָרצושטעלן, ווי אַזוי מע פֿלעגט פֿירן מלחמות אין די אוראַלטע תּנ״כישע צײַטן. אַפֿילו דער רמב״ם און אַנדערע ראשונים האָבן געלעבט אין אַ תּקופֿה, ווען מע האָט געקאָנט בלויז טעאָרעטיזירן וועגן דעם. דער טיפֿערער באַדײַט פֿון דער תּורה בלײַבט אָבער פֿאַר אונדז גוט פֿאַרשטענדלעך.

ווי עס ווערט דערקלערט אין די ספֿרי־חסידות, גיט אונדז די תּורה וויכטיקע עצות וועגן אונדזער אינערלעך געראַנגל מיטן יצר־הרע. צומאָל, כּדי פּטור צו ווערן פֿון אַ געוויסער תּאווה, וואָס שטערט אונדזער עבֿודת־השם, קאָן מען זי דווקא אויסנוצן לשם־שמים. נישט אַלעמאָל דאַרף מען זיך דערווײַטערן פֿון די פֿרעמדע צוציִעוודיקע ענינים אין דער אַרומיקער וועלט, אויב אַפֿילו מיר באַטראַכטן זיי, געוויינטלעך, ווי אַ „שׂונא‟.

ווי אַ פּשוטן בײַשפּיל, קאָן מען זיך דערמאָנען דעם קאַמף קעגן טעלעוויזיע און קאָמפּיוטער־טעכנאָלאָגיעס, וואָס גייט נאָך אַלץ אָן אין די חרדישע קהילות. להיפּוך צו געוויסע חסידישע גרופּעס, באַנוצן זיך אָפֿט די ליובאַוויטשער און בראַצלעווער חסידים מיט די מאָדערנע קאָמוניקאַציע־טעכנאָלאָגיעס. צומאָל קאָן מען „צוגנבֿענען‟ אַ פֿרעדמע זאַך און זי „משדך זײַן‟ מיט אונדזער תּורה־לערנען. אַחוץ אַזעלכע פּשוטע בײַשפּילן, דערקלערן די חסידישע צדיקים, אַז אַפֿילו אָן דרויסנדיקע השפּעות גייט אין אונדזער נשמה אָן אַן אינערלעכע מלחמה. די פֿאָריקע פּרשה זאָגט אונדז אָן זיך אַלעמאָל אָפּצוגעבן דין־וחשבון און דינען ווי „שופֿטים‟ און „שוטרים‟ פֿאַר זיך אַליין. להיפּוך, גיט די הײַנטיקע סדרה צו וויסן, אַז עס טרעפֿן זיך סיטואַציעס, ווען ס׳איז כּדאַי אַרײַנצולאָזן אין אונדזער אינערלעכער וועלט אַ פֿרעמדן געדאַנק, כּדי צו געפֿינען דערין אַ באַהאַלטן פֿינקל פֿון קדושה. אונדזער לעבנס־געראַנגל פֿאָדערט צומאָל היפּוכדיקע סטראַטעגיעס.

אויף אַן ענלעכן אופֿן דערקלערן די מקובלים און חסידישע רביים די מלחמה מיט עמלק. עס טרעפֿן זיך אין אונדזער לעבן אַזעלכע מחשבֿות און דרויסנדיקע השפּעות, וואָס לאָזן זיך נישט אויסגענוצט ווערן לשם־שמים. כּדי זיי זאָלן אונדז נישט פֿאַרפֿירן, מוז מען זיי פֿון אָנהייב אָן אינגאַנצן „אויסהאַקן‟. ווי געזאָגט, באַטאָנט דער רמב״ם, אַז עמלק קאָן אויך תּשובֿה טאָן. געוויסע סכּנותדיקע און שעדלעכע ענינים פֿאָדערן אָבער אַ גרויס משיחיש התלהבֿות, כּדי זיך צו געבן אַן עצה, ווי אַזוי זיי קאָנען קומען אויך צו נוץ אין אונדזער עבֿודת־השם.

אַזוי צי אַזוי, העלפֿן דווקא אַזעלכע „גראָבע‟ מיצוות, ווי מחית־עמלק, אָפּצושאַצן ווי געהעריק די טיפֿקייט פֿון דער תּורה. אין אַזעלכע פֿאַלן קלינגט די חכמה פֿון קבלה און חסידות באַזונדערס דערהויבן און באַלויכטנדיק.