פֿון מאַריאָ ביז משהלע

From Mario to Moyshele

משהלע אַלפֿאָנסאָ
משהלע אַלפֿאָנסאָ

פֿון משהלע אַלפֿאָנסאָ

Published September 29, 2016, issue of September 30, 2016.

(די 3 טע זײַט פֿון 3)

גדליה האָט מיר געגעבן די געלעגנהייט זיך צו באַקענען מיט ייִדן, זיך צו לערנען וועגן דער ייִדישער רעליגיע, ווי טײַער צו האַלטן און ליב האָבן די ייִדישע שפּראַך, און נאָך וויכטיקער — ער האָט מיר באַוויזן, דורך זײַן אייגענעם בײַשפּיל, אַ טיפּישן און פֿונדאַמענטאַלן שטריך פֿון וואָס עס באַדײַט זײַן אַ ייִד: זאָרגן זיך וועגן אַנדערע מעטנשן און טאָן מיצווות. גדליה האָט מיר אויך געגעבן מײַן ייִדישן נאָמען! ווען איך האָב זיך פֿאָרגעשטעלט פֿאַר אים, האָב איך אוודאי גענוצט מײַן גוייִשן נאָמען, מאַריאָ. האָט ער געזאָגט: „דו ביסט נישט קיין מאַריאָ, דו ביסט אַ משהלע!‟ און אַזוי הייס איך ביזן הײַנטיקן טאָג, שטאָלצערהייט — משהלע.

משהלע מיט זײַן ייִדיש־לערערקע, העניע הײַדענבערג
משהלע מיט זײַן ייִדיש־לערערקע, העניע הײַדענבערג

דער צווייטער און וויכטיקסטער מענטש מיט וועמען איך האָב זיך באַקענט איז געווען אַ העברעיִש־פּראָפֿעסאָרקע אינעם מיאַמי־אוניווערסיטעט, העניע הײַדענבערג. איך האָב זיך דערוווּסט, אַז זי לערנט אַ קורס אין דער „מעלטאָן שול פֿון ייִדישע שטודיעס‟ אויף שפּאַניש וועגן ראש־השנה. לייענענדיק איר ביאָגראַפֿיע האָב איך באַמערקט, אַז זי איז פֿון אַרגענטינע. כ׳האָב געוווּסט, אַז אַ סך אַרגענטינער ייִדן קענען ייִדיש. „ווער ווייסט? אפֿשר זי אויך?‟ האָב איך געטראַכט דעם ערשטן טאָג בין איך אַרײַן אין קלאַס און באַמערקט ווי עס זיצן אַכט עלטערע פֿרויען — אַלע פֿון לאַטײַן-אַמעריקע: ווענעזועלע, קאָלאָמביע, פּערו. איך בין געווען דער איינציקער מאַנצביל און אַ סך ייִנגער פֿון זיי. מיר האָבן זיך אַלע פֿאָרגעשטעלט אויף שפּאַניש, און ווען מײַן ריי איז געקומע האָב איך געזאָגט ווי איך הייס, אַז איך האָב זיך ערשט איבערגעצויגן קיין מיאַמי, אַז איך בין אַ „גרינגאָ‟ און….אַז איך בין אַ גוי. יעדער איז אַנטשוויגן געוואָרן.

„טרײַבסט קאַטאָוועס!‟ האָט איינע אויסגערופֿן. „וואָס מיינסטו, דו ביסט אַ גוי!? וואָס טוסטו דאָ!?‟ איך האָב זיי דערציילט וועגן מײַן אינטערעס צו ייִדישקייט, צו דער חורבן־טעמע און צום ייִדיש־לשון.

דערווײַל איז די לערערקע, העניע, געשטאַנען דאָרט אַ פֿאַרפּלעפֿטע. האָב איך זי געפֿרעגט צי זי רעדט ייִדיש, האָט זי מיט אַ שמייכל געענטפֿערט: „אוודאי, אין בוענאָס־אײַרעס בין איך געווען אַ ייִדיש־לערערקע.‟

אַזוי איז העניע געוואָרן מײַן אייגענע לערערקע. אַנדערטהאַלב יאָר האָט זי מיר געגעבן לעקציעס אין ייִדיש, און אויכעט וועגן דער ייִדישער געשיכטע, ייִדישער ליטעראַטור, און שטענדיק האָט זי מיך געמוטיקט אויסצופֿאָרשן מײַן אינטערעס בנוגע ייִדישקייט.

איך האָב אויך אָנגעהויבן גיין אין שיל. אין דער אמתן, בין איך ניט געווען זיכער אויב איך וויל ווערן אַ ייִד. ווי קען איך ווערן אַ ייִד, ווען איך בין אויפֿגעוואַקסן קאַטויליש און מײַן גאַנץ לעבן האָט מען מיך געלערנט צו גלייבן אין יעזוסן און אין מאַריאַ? אָבער ביסלעכווײַז האָב איך אָנגעהויבן צו האָבן ספֿקות וועגן מײַן גלויבן. ווי וויכטיק איז עס געווען פֿאַר מיר צו גלייבן אין יעזוסן און מאַריאַן, ווען מיר דאַרפֿן יעדנפֿאַלס נאָר גלייבן אין איין איינציקן גאָט? און אויב מיר גלייבן אין איין גאָט, ווי קען גאָט האָבן אַ זון וואָס איז אויכעט גאָט?

איך האָב זיך אַלץ מער אַרײַנגעטיפֿט אין אַלץ וואָס האָט אַ שײַכות מיט ייִדישקייט. איך האָב אָנגעהויבן גיין אין Temple Israel of Greater Miami — אַ וווּנדערלעכע, זייער פּראָגרעסיווע רעפֿאָרם־שיל, וואָס איז זייער „גיי-פֿרײַנדלעך‟. לכתּחילה האָב איך זיך ניט געפֿילט היימיש דאָרט אָבער איך האָב געהאַלטן אין איין גיין יעדן ערבֿ-שבת און האָב זיך באַקענט מיט מער ייִדן. ענדלעך האָב איך זיך געפֿילט כּאילו איך געהער צו אַ קהילה; כ׳האָב געפֿונען מײַן היים. אַלע מײַנע ספֿקות זענען פֿאַרשוווּנדן און איך האָב געבעטן דעם ראַבינער משה טאָם הײן, אויב ער קען מיך צוגרייטן צום גיור.

אין דעצעמבער — דעם 15טן כּיסלו 5777 — וועל איך אַרײַן אין Temple Israel מיט מײַנע עלטערן, מיט העניען און גדליהן, מיט אַלע מײַנע ייִדישע און נישט-ייִדישע פֿרײַנד, און וועל, סוף־כּל־סוף, ווערן איינער פֿונעם עם-סגולה, אַ מיטגליד פֿונעם שבֿט. פֿאַר מיר וועט עס זײַן דער סוף פֿון אַ לאַנגער נסיעה… אָדער אפֿשר — נאָר דער אָנהייב.