טאָכטער לערנט זיך אַ סך וועגן דעם טאַטן דורך זײַנע לידער

Daughter Learns Much About Her Father Through His Poetry


פֿון דניאל גלאַי

Published February 19, 2017, issue of February 23, 2017.

(די 2 טע זײַט פֿון 3)

אָט איז אַן אויסצוג פֿון קאַזימיראָווסקיס ליד „מײַן מעזינקע‟, געווידמעט דער טאָכטער מינאַן:

אַוועקגענומען ז’אויך שוין מײַן מעזינקע
ווי קאָן איך שוין אַ לאַך טאָן און זיך פֿרייען?
איך הער נאָך, דוכט, איר שפּילנדיק און זינגען —
די טענער ווי פֿון ווײַט זיי דערגייען.

„אין זײַנע לידער דריקט מײַן פֿאָטער אויס זײַן ליבשאַפֿט צו מיר און צו מײַן ברודער פּיניע, געפֿילן און אויסדרוקן וואָס אין טאָגטעגלעכן לעבן האָבן מיר ניט זוכה געווען צו הערן און אָפּצושאַצן,‟ האָט מינאַ באַמערקט.

שלמה קאַזימיראָווסקי איז געבוירן אין 1909 אין ווילנע, איינער פֿון זיבן קינדער אין אַ פֿרומער משפּחה. צוליב די געשפּאַנטע באַציִונגען צווישן שלמהן און זײַן מוטער האָט מען אים געשיקט לערנען אין אַ ישיבֿה, ווײַט פֿון שטוב. שלמה האָט ניט לאַנג אָנגעהאַלטן ווי אַ ישיבה־בחור און איז אַוועק לערנען אַ פֿאַך. ער האָט חתונה געהאַט, געהאַט אַ קינד, און בעת דער צווייטער וועלט־מלחמה איז ער מאָביליזירט געוואָרן אין דער רויטער אַרמיי. כּדי אויסמײַדן געשיקט צו ווערן אויפֿן פֿראָנט האָט ער דעזערטירט און זיך אויסבאַהאַלטן אין די וועלדער וווּ ער האָט זיך פֿאַרבונדן מיט די פּאַרטיזאַנער. צוויי יאָר שפּעטער, בײַם סוף פֿון קריג, האָט ער זיך אומגעקערט אַהיים און דאָרט געפֿונען זײַן פֿרוי, וועלכע האָט אויף אים ניט געוואַרט און איז שוין געווען פֿאַרבונדן מיט אַ צווייטן מאַן.

שפּעטער האָט ער זיך באַקענט מיט זײַן צוקונפֿטיקער פֿרוי, נעסיע, אויך אַ ליטוואַטשקע. צוליב דעם וואָס ער איז געווען אַ פּוילישער בירגער האָבן זיי געמוזט חתונה האָבן אויף אַ פֿיקטיוון אופֿן און מיט פֿאַלשע נעמען זענען זיי מיט דער אומלעגאַלער עליה אָנגעקומען קיין ארץ־ישׂראל, מיט דער שיף „עקסאָדוס‟ — יציאת אייראָפּע תש״ז. די ענגלענדער האָבן זיי צוריקגעשיקט קיין דײַטשלאַנד, אָבער אין 1948, מיט דער אַנשטייונג פֿון דער מדינה, זענען זיי אָנגעקומען אין לאַנד. אין זעלבן יאָר איז אויך געבוירן געוואָרן מינאַס ברודער, פּנחס. געצויגן זײַן חיונה האָט קאַזימיראָווסקי ווי אַן אָנגעשטעלטער אין דער פּאָסט־צענטראַלע אין תּל־אָבֿיבֿ. זײַן בוך „שאָטן און ליכט” (558 זייטן) איז דערשינען אין פֿאַרלאַג „נײַ לעבן‟ אין תּל־אָבֿיבֿ.

אויף דער פֿראַגע, וואָס האָט טובֿה זיך שפּראַכלעך אויסגעלערנט דורכן איבערזעצן די לידער, האָט זי געגעבן אַ בײַשפּיל: „ס׳איז פֿאַראַן אַ ליד וואָס שפּיגלט אָפּ די בענקשאַפֿט צו דער מוטער און דער אַמאָליקער וועלט. דאָרט זענען פֿאַראַן ווערטער פֿון קיך־וואָקאַבולאַר ווי, למשל, דייזשע און ראָשטשינע, וואָס כ׳האָב קיין מאָל ניט געהערט. ס׳איז אַפֿילו פֿאַראַן אַ ליד וואָס הייסט ‘די מאַמע בײַ דער דייזשע’.‟

„אַזוינע לידער פֿאַרטיפֿן מײַן פֿאַרבינדקייט צו דער ייִדישער קולטור־ירושׁה, צו אַ וועלט וואָס איז, צוליבן חורבן, מער ניטאָ. עס פֿאַרשאַרפֿט מײַנע אייגענע חושים און באַוווּסטזײַן, ווײַל איך בין אַליין אַ טאָכטער פֿון געראַטעוועטע עלטערן,‟ האָט טובֿה געזאָגט.