וווּדי אַלענס „אַני האָל‟ — 40 יאָר אַלט

Woody Allen's "Annie Hall" Turns 40


פֿון עדי מהלאל

Published May 07, 2017, issue of May 26, 2017.

אין 1977 איז דער פֿילמאָגראַף וווּדי אַלען געוואָרן אַ סענסאַציע אין דער קינאָוועלט, אַ דאַנק זײַן געווינען די העכסטע שבהעכסטע בכּבֿודיקע פּריזן. זײַן פֿילם „אַני האָל‟, וואָס ער האָט רעזשיסירט, געשפּילט די הויפּט־ראָלע, און מיטגעשריבן דעם סצענאַר, האָט געוווּנען דעם „אָסקאַר‟ פֿאַרן בעסטן פֿילם, בעסטן רעזשיסאָר, בעסטן סצענאַר און דער בעסטער אַקטריסע (צו דײַען קיטן). אַלען איז דעמאָלט געווען אַ ביסל עלטער ווי 40 יאָר.

פֿאַר דעם האָט זיך אַלען באַרימט געמאַכט ווי אַ „סטענד־אַפּ‟ קאָמיקער און דורך זײַנע פֿילם־קאָמעדיעס, ווי „באַנאַנעס‟ (1971) און „סליפּער‟ (1973). זײַן הומאָר האָט זיך תּמיד אויסגעצייכנט מיט זײַן שאַרפֿקייט. אויפֿוואָקסנדיק אין ברוקלין מיט טאַטע־מאַמע, ביידע פֿונעם ערשטן דור אַמעריקאַנער (די באָבע־זיידעס זענען געקומען פֿון מיזרח־אייראָפּע), איז זײַן הומאָר אויך געווען אָנגעפּיקעוועט מיט עלעמענטן פֿון ייִדישן הומאָר, וואָס ער האָט על־פּי־רובֿ שעפֿעריש באַאַרבעט און באַנײַט. עס דערמאָנט זיך, למשל, די סצענע אין דער פֿאַקטאַזיע „סליפּער‟, וווּ אינעם צוקונפֿטדיקן יאָר 2173 טרעפֿט זיך אַלענס געשטאַלט מיט צוויי ייִדישע שנײַדער־ראָבאָטן, וואָס פּראָבירן אים פֿאַרקויפֿן אַ זשאַקעט, רעדנדיק מיט אַ שטאַרקן ייִדישן אַקצענט.

אין די פֿילמען האָט זיך פֿאָרמירט אַלענס „פֿילם־פּערסאָנאַ‟ ווי דער שטענדיקער ייִדישער שלומיאל, פֿיזיש שוואַך, מיט געלע האָר און ברילן, אַ לא־יוצלח אין אַלגעמיין. אָבער ווי געלונגען די דאָזיקע קאָמעדיעס זאָלן נישט זײַן, האָבן זיי נישט געקאָנט דראַמאַטיש איבערמאַכן אַלענס קאַריערע און אים באַערן מיט בכּבֿודיקע פּריזן. די פֿילם־אַקאַדעמיע האַלט נישט כּידוע אַזוי פֿיל פֿון סתּם קאָמעדיעס. האָט ער געדאַרפֿט שאַפֿן אַ ראָמאַנטישע דראַמע־קאָמעדיע מיט אַ סך אויטאָביאָגראַפֿישע עלעמענטן צו באַקומען די דאָזיקע אָנערקענונג און כּבֿוד. האָט ער געדאַרפֿט „אַני האָל‟.

דער „אַלען‟־געשטאַלט אינעם פֿילם, וואָס הייסט אַלווי זינגער, אַרבעט ווי אַ קאָמיקער, און האָט נישט קיין געראָטענע באַציִונגען מיט פֿרויען. די דראַמע איז נישט כראָנאָלאָגיש געבויט, נאָר גיכער דורך אַ סעריע פֿון זינגערס אַסאָציאַטיווע זכרונות, וואָס האָבן בעיקר צו טאָן מיט זײַן ראָמאַן מיט אַני, אַ שיקסע פֿון מיטל־מערבֿידקער אַמעריקע, אָדער ווי מע רופֿט בלע״ז — אַ „וואַספּ‟. פֿריִער איז זינגער געווען צוויי מאָל אַ באַווײַבטער מיט ייִדישע פֿרויען. זײַן באַקענען זיך מיט דער שיקסע ליגט אין צענטער פֿונעם פֿילם, הגם ער איז כּולל אַלע אַנדערע טעמעס וואָס זענען בשעתּו די אַמעריקאַנער ייִדן נאָענט צום האַרצן: אַנטיסעמיטיזם, ייִדן אין „שאָו־ביזנעס‟, ייִדן אין פּאָליטיק (אָדער ייִדישע פּאָליטיק) און אין דער אַקאַדעמישער וועלט (און בכלל די ייִדישע אינטיליגענץ), די צענטראַלע ראָלע פֿון די פּסיכאָאַנאַליטיקערס אין ייִדישן לעבן (ווי מאָדערנע רבנים), און נאָך.