וווּדי אַלענס „אַני האָל‟ — 40 יאָר אַלט

Woody Allen's "Annie Hall" Turns 40


פֿון עדי מהלאל

Published May 07, 2017, issue of May 26, 2017.

(די 2 טע זײַט פֿון 2)

זײַן ערשטע פֿרוי, אַליסאָן, איז געווען אַ פּאָליטישע אַקטיוויסטקע פֿון די ייִדישע לינקע קרײַזן, נישט פֿון קיין רײַכן הינטערגרונט. זײַן צווייטע פֿרוי באַלאַנגט צו דער ייִדישער אינטיליגענציע, וואָס פּובליקירט ביכער און אַרטיקלען אין אָנגעזעענע פּובליקאַציעס ווי „ניו־יאָרקער מאַגאַזין‟ און „קאָמענטערי‟. ביידע סיטואַציעס גיבן זינגערן אַ געלעגנהייט אָפּצולאַכן פֿון די ייִדישע פּאָליטישע און אַקאַדעמישע סבֿיבֿות. בײַם סאַמע אָנהייב פֿון פֿילם רעדט זינגער דירעקט צום עולם, ציטירנדיק גראַוטשאָ מאַרקס: „כ׳וואָלט קיינמאָל נישט געוואָלט זײַן קיין מיטגליד פֿון אַ קלוב וואָס לאָזט מיך אַרײַן‟. זעלבסט־האַס? אפֿשר. אַ גוטער מאָס פֿון איראָנישן הומאָר? אָן שום ספֿק.

ווי געזאָגט שפּילט דער ראָמאַן פֿונעם ייִדישן מאַן מיט דער שיקסע דעם הויפּט־מאָטיוו, אַ טעמע וואָס איז שוין פֿריִער אויסגעפֿאָרשט געוואָרן אין דער ייִדישער אַמעריקאַנער ליטעראַטור. אין איין סצענע פּראָבירט די פּאָר, אָן הצלחה, צו קאָכן אַ ים־שרץ, און ס׳איז קלאָר ווי אומוויסנדיק איז זינגער מיטן גאַנצן ענין. איידער זינגער קומט צו גאַסט צו אַניס משפּחה אויף פּאַסכע, וואָרנט זי אים אַז איר באָבע גלייבט אַז די איינציקע זאַך וואָס ייִדן טוען איז מאַכן געלט.

זינגערס באַזוך בײַ אַניס משפּחה האָט פּראָדוצירט איינע פֿון די באַקאַנטסטע און קאָמישסטע סצענעס אין פֿילם בכלל. אַלע בײַם טיש לויבן דער באָבעס שינקע. זינגער פֿילט זיך מחויבֿ צו טאָן די זעלבע, זאָגט ער: „יאָ, ס׳איז אַ שינקע אַזוינס און אַזעלעכס!‟ די אַנטיסעמיטישע באָבע קוקט אויף אים מיט אַזאַ ביטול, אַז עס דאַכט זיך אים אַז זי זעט אין אים בלויז דעם געטאָ־ייִד, דעם פֿרומען ייִד מיט די לאַגע פּאות.

באַלד צעשפּאַלט זיך דער עקראַן, וואָס פֿאַרגלײַכט אַניס גויִישע משפּחה מיט זינגערס אייגענער משפּחה, בשעת מע זיצט אַרום טיש. איין משפּחה רעדט שטיל וועגן גיין אײַנקויפֿן און שיפֿלען זיך, און די צווייטע רעדט בקולי־קולות וועגן צוקערקרענק און טויט.

ס׳איז אמת אַז „אַני האָל‟ מאַכט חוזק, אין אַ געוויסן מאָס, פֿון ייִדישקייט און זײַנע ייִדישע וואָרצלען, אָבער ער שטעלט נישט פֿאָר די ווײַסע־קריסטלעכע ווי אַ געזונטער אַלטערנאַטיוו (און עס אַנטפּלעקן זיך טאַקע נישט ווייניק צרות בײַ איר משפּחה). קיין צד ווערט דאָ נישט אידעאַליזירט.

נישט געקוקט אויף דעם אַז „אַני האָל‟ איז געשאַפֿן געוואָרן מיט 40 יאָר צוריק, איז ער אין אַ גרויסן מאָס געבליבן שײך. ער האָט באַאײַנפֿלוסט אַ סך אַנדערע שאַפֿונגען, און ער גיט אַ שיין בילד פֿון דער שטאָט ניו־יאָרק.