זכרונות פֿון אַן אומגעריכטן דערציִער

Memories of an Unexpected Educator

יחיאל שיינטוך
יחיאל שיינטוך

פֿון יחיאל שיינטוך

Published October 15, 2017, issue of October 27, 2017.

הײַיאָר, דעם 27סטן נאָוועמבער 2017, האָב איך באַקומען פּלוצקעדרינען אַ פּרעמיע פֿון דער נאַציאָנאַלער אינסטאַנץ פֿאַר ייִדישער קולטור אין ישׂראל, און זיי מעלדן מיר אַז די פּרעמיע קומט מיר „ווי אַ דערציִער, אַ פֿאָרשער פֿון דער ייִדישער ליטעראַטור און אַ ייִדיש־שרײַבער”.

מיט דרײַ אַזוינע קרוינען אויפֿן קאָפּ, פֿילט מען די שווערע אַחריות צו באַרעכטיקן אַזאַ פּרעמיע. מילא, אַ ייִדיש־שרײַבער בין איך דאָך ממילא ווײַל איך שרײַב סײַ דעם איצטיקן אַרטיקל סײַ אַ סך אַנדערע אין „פֿאָרווערטס”, „אויפֿן שוועל”, „ירושלימער אַלמאַנאַך” און אַנדערע ייִדישע זשורנאַלן און אַפֿילו ביכער.

אַז איך בין אַ פֿאָרשער פֿון דער ייִדישער ליטעראַטור, איז אָפּגערעדט — דאָס איז דאָך מײַן פּראָפֿעסיע… אָבער אַז איך בין אַ דערציִער, דאָס איז געווען פֿאַר מיר אַ חידוש. אָבער, „אַז מען גיט, נעמט מען”. האָב איך זיך אַרײַנגעטראַכט… צי בין איך טאַקע אַ דערציִער? כּדי זיך אַליין אויפֿקלערן אָט דעם פּונקט, וועל איך דאָ אָנשרײַבן אַ קאַפּיטל זכרונות, און אָנהייבן וועל איך פֿון יאָר 1950, ווען אַ בר־מצווה ייִנגל, מײַנער אַ שכן, האָט זיך געווענדט צו מיר, אַ ייִנגל פֿון 9 יאָר וואָס האָט שוין געהאַט געלערנט אין אַ חדר און אין אַנדערע ייִדישע און העברעיִשע שולעס — און איך האָב באַוויליקט אים צוגרייטן צו זײַן בר־מצווה.

אַ צווייטע איבערלעבונג פֿון מײַן דערציִערישער געשיכטע איז געשען אין יאָר 1957, ווען דער וואָס איז שפּעטער געוואָרן דער דריטער פּרעזידענט פֿון מדינת־ישׂראל — שניאור זלמן רובאַשאָבֿ — (שז״ר) — האָט אָפּגעשטאַט אַ וויזיט אין לערער־סעמינאַר פֿון דער ייִדישער קהילה אין בוענאָס־אײַרעס.

דער דירעקטאָר פֿון לערער־סעמינאַר, יוסף מענדעלסאָן, האָט אַרײַנגעפֿירט שז״רן, דעם חשובֿן אורח פֿון ישׂראל, אין קלאַס פֿון די וואָס האָבן אַליין געהאַלטן אין װערן ייִדישע לערער אין די אַרגענטינער ייִדישע שולן. איך און צוויי פֿון מײַנע חבֿרים זײַנען געווען תּלמידים אין אָט דעם לערער־סעמינאַר. מיר זײַנען געווען 16 יאָר אַלט, יונג, פֿריש, און משוגע — האָבן צוויי פֿון אונדז (מיר אַלע דרײַ זײַנען געזעסן אין דער הינטערשטער שורה פֿון קלאַס, אַ ביסל דערווײַטערט פֿון פֿראָנט) זיך געלאָזט וווילגיין און בעת יוסף מענדעלסאָן האָט פֿאָרגעשטעלט דעם גאַסט וואָס איז דעמאָלט געווען בראש פֿון דערציונגס אָפּטייל פֿון דער הסתדרות, האָבן צוויי פֿון אונדז אָנגעהויבן ברומען די מוזיק פֿון „קאַוואַלעריאַ רוסטיקאַנאַ” פֿון מאַסקאַני, און מיט די פֿינגער אונטערגעהאָלפֿן צום טאַקט, פּויקנדיק מיט זיי אויף אונדזערע שרײַבטישן.

מײַן דריטע דערציִערישע איבערלעבונג, אַ פּאָר מאָנאַטן שפּעטער, בײַם פֿאַרענדיקן זעקס יאָר לימודים אין לערער־סעמינאַר, איז געווען פֿאַרבונדן מיט אַ פּראַקטיקום ווי אַ לערער, כּדי צו באַקומען מײַן דיפּלאָם. אָנגעטאָן אין אַ ווײַסן כאַלאַט (ווי אַ לערער) בין איך געקומען אין פֿערטן גראַד פֿון דער העברעיִשער ביאַליק שולע, און געדאַרפֿט געבן אַ לעקציע וועגן חײם נחמן ביאַליק. פֿאַרשטענדלעך, אַז איך האָב זיך צוגעגרייט פֿון פֿריִער. אין קלאַס זײַנען געזעסן יונגע קינדער 11—10 יאָר אַלט, מיט זייער לערערקע, און אויך דער אינספּעקטאָר פֿון דערציונג־אַמט בײַ דער קהילה.